Tükürpərdən sözü Azərbaycan dilində sifət olaraq işlənir və "adamın tüklərini ürpərdən, çox ağır, sarsıdıcı, dəhşətli" mənalarını ifadə edir. Etimoloji baxımdan "tük" və "ürpətmək" fellərindən əmələ gəlmiş bir birləşmədir. "Tük" sözü bədəni örtən nazik iplikcikləri, "ürpətmək" isə qorxu, dəhşət, təəccüb hissləri ilə birdən-birə əzələlərin sıxılması, bədənin titrəməsi mənalarını bildirir. Beləliklə, "tükürpərdən" sözü həm fiziki, həm də emosional bir təsiri ifadə edir; bədəndəki tüklərin qalxması ilə müşayiət olunan güclü bir emosional təəssürat yaradan hadisə, vəziyyət və ya mənzərəni təsvir edir.
Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq müəyyən dərəcədə dəyişə bilir. Məsələn, "tükürpərdən mənzərə" deyərkən təbiətin dəhşətli gözəlliyindən, qorxulu bir hadisədən və ya dəhşətli bir görüntüdən danışıla bilər. "Tükürpərdən bir xəbər" ifadəsi isə xoşagəlməz, şok edici bir xəbəri bildirir. "Tükürpərdən bir səs" ifadəsi isə qorxulu və ya qeyri-adi bir səsi ifadə edir.
Sözün sinonimləri arasında "dəhşətli", "qorxulu", "sarsıdıcı", "ürküdən", "heyranedici" (kontekstdən asılı olaraq) kimi sözlər göstərilə bilər. Ancaq "tükürpərdən" sözü bu sinonimlərdən fərqli olaraq, həm fiziki, həm də psixoloji bir təsiri daha aydın şəkildə ifadə edir. Bu səbəbdən də sözün ifadə gücü yüksəkdir və təsvir olunan hadisənin intensivliyini daha qabarıq şəkildə göstərir.
Misal cümlələr:
– Qarşısında açılan tükürpərdən mənzərə onu heyrətə saldı.
– Aldığı tükürpərdən xəbər onu yerə yıxdı.
– Qədim qəbiristanlıqdan gələn tükürpərdən səslər ürəyini sıxdı.
– Daşürəkli keşikçilər belə xanın tükürpərdən əmrlərindən qorxurdular. (Bu cümlədə sözün intensivliyi vurğulanır. Keşikçilərin daşürəkli olmasına baxmayaraq, xanın əmrlərinin onlarda belə tükürpərdən bir təsir yaratması, əmrlərin ağırlığını və dəhşətliliyini göstərir.)