izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Türkməncə sözü, əsasən, Türkmənistan dövlətinin rəsmi dili olan Türkmən dilini ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "Türkmən dilində" kimi qeyd edilməsi, sözün ifadə etdiyi mənanın tam əhatəliliyini verməkdən uzaqdır. Çünki "Türkməncə" sözü, sadəcə bir dilin adından əlavə, o dilin istifadə edildiyi konteksti də əks etdirir.

Sifət mənasında istifadəsi: "Türkməncə dərs kitabı" cümləsində olduğu kimi, "Türkməncə" sözü kitabın dilini, onun Türkmən dilində yazıldığını göstərən bir sifət kimi işlənir. Bu istifadədə, kitabın məzmunu və ya mövzusu deyil, yalnız dili ön plana çıxarılır. Başqa nümunələr: "Türkməncə şeir", "Türkməncə ədəbiyyat", "Türkməncə məqalə".

Zərf mənasında istifadəsi: "Türkməncə danışmaq" cümləsində olduğu kimi, "Türkməncə" sözü hərəkətin necə yerinə yetirildiyini, yəni hansı dildə danışıldığını göstərən bir zərf kimi işlənir. Bu istifadədə, danışığın məzmunu deyil, danışma aktının dili ön plana çıxarılır. Başqa nümunələr: "Türkməncə oxumaq", "Türkməncə yazmaq", "Türkməncə tərcümə etmək".

Etimologiya: Sözün etimologiyası açıqdır. "Türkmən" etnonimi ilə "-cə" əlavəsindən əmələ gəlmişdir. "-cə" əlavəsi, bir çox Türk dillərində olduğu kimi, əsas sözə aid olan əlaməti, xüsusiyyəti və ya mənsubiyyəti bildirir. Beləliklə, "Türkməncə" sözü, "Türkmənlərə məxsus olan" və ya "Türkmən dilinə aid olan" mənasını verir.

Diaxronik təkamül: "Türkməncə" sözünün istifadəsi zamanla dəyişməyib, əsasən, Türkmən dilinə istinad edən sabit bir məna daşıyıb. Ancaq müasir dilin inkişafı ilə yanaşı, ədəbi və ya qeyri-rəsmi kontekstlərə uyğun olaraq, sözün istifadəsində müəyyən variasiyalar müşahidə oluna bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz