Uyarsızlıq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada uyğunsuzluq, uymama, düz gəlməmə və ya uyğun olmama hallarını ifadə edir. Etimalogiyasına nəzər saldıqda, "uyar" felindən törəmiş bir isimdir. "Uyar" felinin özündə "uyğunlaşmaq", "uyğun gəlmək", "əlaqədar olmaq" mənaları vardır. Beləliklə, "uyarsızlıq" bu uyğunluğun, əlaqədarlığın, uyğun gəlmənin olmamasını, pozulmasını bildirir.
Lüğətlərdə sadəcə "uyğunsuzluq" sinonimi kimi göstərilsə də, "uyarsızlıq" sözü daha çox dəqiq bir uyğunsuzluq, hətta bir növ qarşıdurmanı, ziddiyyəti ifadə edə bilər. Məsələn, "iki fərqli sistemin uyarsızlığı" deyəndə, yalnız sistemlərin bir-birinə uyğun olmaması deyil, həmçinin onların birgə fəaliyyət göstərməsinə mane olan bir ziddiyyət və ya qarşıdurma nəzərdə tutulur. "Uyğunsuzluq" isə daha ümumi bir termindir və sadəcə uyğun olmamanı ifadə edir.
Cümlə içərisində istifadəsinə baxaq:
- "İki ölkə arasındakı siyasi uyarsızlıq münasibətlərin gərginləşməsinə səbəb oldu." - Burada "uyarsızlıq" siyasi baxımdan qarşıdurma, fikir ayrılığı mənasında işlənir.
- "Onun gözlənilməz davranışı hər kəsdə bir uyarsızlıq hissi yaratdı." - Burada isə "uyarsızlıq" gözləntilərlə reallıq arasındakı uyğunsuzluq və gözlənilməzlik hissi ifadə olunur.
- "Yeni proqramın köhnə sistemlə uyarsızlığı bütün işləri ləngitdi." - Bu cümlədə isə "uyarsızlıq" texniki uyğunsuzluğu və bunun nəticələrini əks etdirir.
Yekun olaraq, "uyarsızlıq" sözü "uyğunsuzluq"dan daha güclü və spesifik bir məna daşıyır. O, yalnız uyğun olmamanı deyil, həm də bu uyğunsuzluğun yaratdığı problemləri, qarşıdurmanı və ya ziddiyyəti ifadə edə bilər. Kontekstə görə mənası dəyişsə də, əsasında həmişə uyğunsuzluq və ya uymama fikri yatır.