Uyqu (is.): Yuxu halı; yuxuya getmə vəziyyəti, yuxulu olmaq vəziyyəti. İnsan və heyvanlarda müşahidə olunan, şüurun və hərəkətin müvəqqəti dayandığı, əsəb sisteminin aktivliyinin azaldığı fizioloji prosesdir. Bu proses, bədənin və beyinin istirahət etməsi, bərpa olunması və gündüz aktivliyinə hazırlanması üçün zəruridir.
Mənşəyi: Sözün etimologiyası türk dillərinə aiddir. "Uy-" kökü "yatmaq", "uzanmaq" mənalarını ifadə edir və "-qu" əlavəsi isə isim halını göstərir. Beləliklə, "uyqu" sözü "yatmaq halı" kimi tərcümə edilə bilər. Bu sözün kökü, digər türk dillərində də oxşar mənalarda işlənir.
İşlənmə nümunələri:
1. Dərin uyqu: Çox möhkəm, uzun müddət davam edən yuxu. "Yorucu gündən sonra dərin bir uyquya getdi."
2. Yüngül uyqu: Asan oyanıla bilən, səs-küydən təsirlənən yuxu. "Yüngül uyquda olanda, uşaqların səsi onu oyandırdı."
3. Uyquya getmək: Yuxuya dalmaq. "O, kitab oxuyarkən uyquya getdi."
4. Uyqudan oyanmaq: Yuxudan ayılmaq. "Səhər tezdən günəşin işığı ilə uyqudan oyandı."
5. Uyqu pozğunluğu: Yuxu ilə bağlı problemlər (məsələn, yuxusuzluq, yuxuda getmə çətinliyi). "Həkim ona uyqu pozğunluğunun müalicəsi üçün dərman yazdı."
6. Uyqusuzluq: Yuxuya gedə bilməmək və ya yuxunun qısa və keyfiyyətsiz olması. "İmtahan stresindən uyqusuzluq çəkirdi."
7. Oyaqlıqla uyqu arasında: Yarı yuxulu, yarı oyaq halda. "Müəllim oyaqlıqla uyqu arasında, dərsə davam edirdi."
Göründüyü kimi, "uyqu" sözü sadəcə "yuxu" mənasından daha geniş bir məna spektrinə malikdir və müxtəlif kontekstlərdə fərqli çalarlarda işlənə bilir.