Uyuma (Uyumaq feliindən törəmə isim): Bu söz, "uyumaq" felindən törəmiş bir isimdir və əsasən yuxu vəziyyətinin, yuxuda olma halının özünü, ya da yuxuya gedən müddəti ifadə edir. "Uyuma" sözü, "yuxu" sözündən fərqli olaraq, daha çox yuxuya getmə prosesinə, yuxuya dalma anına və ya yuxuda qalma müddətinə fokuslanır. Yuxu daha çox bir vəziyyət, hal təsvir edərkən, "uyuma" həm vəziyyəti, həm də o vəziyyətə keçid prosesini ifadə edə bilir.
Mənasını daha genişləndirərək deyə bilərik ki, "uyuma" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar əldə edə bilər. Məsələn:
1. Yuxuya dalma prosesi: "Uşağın sakit uyuması üçün ona nağıl danışdı." burada "uyuma" uşağın yuxuya dalma prosesini ifadə edir. Bu kontekstdə, "uyuma" yuxuya getmənin sakit, rahat və asan bir şəkildə baş verməsini bildirir.
2. Yuxuda qalma müddəti: "Bütün gecəni dərin bir uyuma getdi." burada "uyuma" bütün gecə davam edən yuxu halını ifadə edir. Bu mənada, söz, yuxunun uzunluğu və dərinliyinə işarə edir.
3. Yuxuya meyllilik: "Səhər yeməyindən sonra ona bir uyuma gəldi." Bu cümlədə "uyuma" yuxuya meylliliyi, yuxuya qapılma hissini göstərir. Burada yuxu tam olaraq baş verməyə bilər, ancaq yuxuya qapılma hissi var.
4. Metaforik istifadəsi: "Məsələnin həlli üçün bir uyuma düşdü." burada "uyuma" fəaliyyətin dayandırılması, bir növ hərəkətsizliyə, passivliyə düşməni ifadə edir. Bu, sözün metaforik, məcazi mənasıdır.
Etimoloji baxımdan: "Uyuma" sözü "uyumaq" felindən törəmişdir. "Uyumaq" felinin kökü Türk dillərinə ortaqdır və yuxu ilə əlaqədar bir kökdən qaynaqlanır. Bu kökün müxtəlif Türk dillərindəki variantlarının semantikası oxşardır və yuxuya getmə, yuxuda olma mənalarını ehtiva edir.