Üçqramlıq sözü, Azərbaycan dilində ölçü vahidi olan "qram" ilə ədəd bildirən "üç" sözünün birləşməsindən əmələ gəlmiş bir sifətdir. Lüğətlərdə sadəcə "üç qram ağırlığında olan çəki daşı" kimi tərif olunsa da, onun mənası və işlənmə sahəsi daha genişdir.
Əsas mənası, həqiqətən də, təxminən 3 qram ağırlığında olan bir şey deməkdir. Bu, əsasən kiçik, incə əşyalar üçün istifadə olunur. Məsələn, "üçqramlıq duz", "üçqramlıq dərman tozu" və ya "üçqramlıq qızıl zərrəciyi" kimi ifadələrə rast gəlmək olar. Bu hallarda "üçqramlıq" sözü konkret bir ağırlığı ifadə edir.
Lakin, məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, bir şeyin çox az, əhəmiyyətsiz olduğunu vurğulamaq üçün "üçqramlıq bir şey" kimi ifadələr işlənə bilər. Bu halda "üçqramlıq" sözü ağırlığı deyil, miqdarın azlığını, əhəmiyyətsizliyini ifadə edir. Bu məcazi işlənmədə konkret 3 qram ağırlığı vacib deyil, "çox az" mənası ön plandadır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "üç" say ədədinin və "qram" ölçü vahidinin birləşməsindən meydana gəldiyini görürük. "Qram" sözü fransız dilindən (gramme) gəlmə söz olub, beynəlxalq ölçü vahididir. Beləliklə, "üçqramlıq" sözünün həm konkret, həm də məcazi mənada işlənən, tərkibi və mənası aydın olan bir söz olduğunu demək olar.
Müxtəlif cümlələrdə işlənmə nümunələri:
- Aptekdən üçqramlıq bir dərman tozu aldım.
- Bu, sadəcə üçqramlıq bir məsələdir, narahat olma.
- Üçqramlıq qızıl üzük parıldayırdı.
- Onun verdiyi məlumat üçqramlıq bir şey idi, heç bir dəyəri yox idi.