Üçmərtəbəli sifəti, əsasən memarlıq və ya fiziki obyektlərin təsvirində istifadə olunur və üç mərtəbədən ibarət olan bir quruluş və ya obyektə aid olduğunu bildirir. Bu, sadəcə olaraq üç mərtəbənin mövcudluğunu ifadə etməklə yanaşı, həm də bu mərtəbələrin bir-birinin üstündə, şaquli olaraq düzülmüş olduğunu nəzərdə tutur. Məsələn, "üçmərtəbəli bina" ifadəsi, hündürlüyü və strukturunu təsvir edərək, üç ayrı mərtəbədən ibarət bir binanı təyin edir.
Sözün "üçmərtəbəli" olması, "üç" say ədədinin "mərtəbə" isim kökünə sifət şəkilçisi ilə birləşməsindən əmələ gəlir. "Üç" sayı türk dillərinin ümumi leksikasına aiddir və kökü qədim türk dillərinə gedib çıxır. "Mərtəbə" sözü isə fars mənşəlidir və "pillə, qat, səviyyə" mənalarını əhatə edir. Beləliklə, "üçmərtəbəli" sözü leksik baxımdan türk və fars dilinin qarışıq tərkibindən ibarətdir. Ancaq bu, sözün Azərbaycan dilində tam inteqrasiya olunmuş və geniş istifadə olunan bir söz olmasına mane olmur.
"Üçmərtəbəli" sözünün mənası bəzən genişləndirilərək "üçqat", "üç hissədən ibarət" kimi mənalarda da istifadə oluna bilsə də, bu istifadə daha az rast gəlinir və əsasən kontekstdən asılıdır. Məsələn, "üçmərtəbəli tort" desək, bu, tortun üç qatdan ibarət olduğunu bildirir, ancaq bu, hər qatın ayrıca bir mərtəbə kimi fiziki olaraq üst-üstə qurulduğu mənasına gəlmir. Əsasən, "üçmərtəbəli" sözü fiziki məkanın şaquli quruluşunu ifadə etmək üçün istifadə olunur.
Misal cümlələr:
- Onlar üçmərtəbəli bir evdə yaşayırlar.
- Şəhərin mərkəzində gözəl bir üçmərtəbəli bina tikilib.
- Tarixi üçmərtəbəli otelin təmiri uzun müddət çəkdi.
- (Daha az rast gələn istifadə) O, problemi üçmərtəbəli bir yanaşma ilə həll etməyə çalışdı.