Ürəkyandıran sifəti, əsasən mənfi duyğuların ifadəsinə xidmət edir və insanda kədər, qəm, acı, məyusluq kimi mənfi hisslərə səbəb olan hadisə, vəziyyət, səs və ya görünüşü təsvir etmək üçün işlədilir. Lüğətdəki “ürəyə pis təsir edən, adamı sarsıdan; sarsıdıcı, təsirli, acınacaqlı” izahı qısadır və sözün bütün çalarlarını əhatə etmir. Ürəkyandıran, sadəcə "sarsıdıcı" olmaqdan daha çox, dərin psixoloji təsirə malik hadisələri təsvir edir. Bu təsir, sadəcə bir şok və ya sarsıntı deyil, daha çox daxili narahatlıq, əzab, hətta ümidsizlik hissi ilə müşayiət oluna bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, “ürək” sözünün qədim türk dillərindəki mənasının “ruh”, “can”, “qəlbin ən dərin hissəsi” olduğunu görərik. “Yandıran” isə bir şeyi məhv edən, zədələyən mənasını verir. Beləliklə, “ürəkyandıran” sözü əslində “ruhu yandıran”, “canı yandıran”, “daxili aləmi dərin şəkildə zədələyən” mənasını verir. Bu izah, sözün yalnız səthi təsirini deyil, daha dərin psixoloji təsirini də vurğulayır.
Misal üçün, "Ürəkyandıran qışqırıq" ifadəsi, sadəcə səs-küyün güclü olmasını deyil, həm də bu qışqırığın arxasında gizlənən dəhşət, ağrı, ümidsizlik kimi hisslərin dinləyiciyə verdiyi dərin təsiri bildirir. “Ürəkyaxıcı görünüş” isə yalnız xoşagəlməz bir mənzərəni deyil, həm də bu mənzərənin izləyiciyə verdiyi dərin emosional travmanı ifadə edir. Məsələn, müharibənin, qəzanın və ya aclıqdan əziyyət çəkən insanların ürəkyandıran görünüşü.
Ümumiyyətlə, “ürəkyandıran” sözü, mənfi hadisələri təsvir edərkən emosional təsir gücünü artırmaq üçün istifadə olunur və oxucu və ya dinləyicinin hadisələrə daha dərin şəkildə reaksiya verməsinə səbəb olur. Sözün sinonimləri arasında acı, kədərli, qəmli, sarsıdıcı, təsirli, dəhşətli, məyus edən, ruhu sarsıdan kimi sözlər göstərmək olar, lakin heç biri “ürəkyandıran”ın yaratdığı konkret və dərin emosional təsiri tam olaraq əks etdirə bilmir.