Üzr istəyici sözü sifət və zərf kimi işlənən bir söz olub, "üzr istəyən" və ya "üzr istəyər kimi" mənasını verir. Zərf kimi işləndikdə isə hərəkətin üzrxahlıq ifadə etməklə necə həyata keçirildiyini göstərir - yəni, "üzr istəyərək" mənasını da əhatə edir. Sözün əsasında "üzr" və "-istəyici" şəkilçisi durur. "Üzr" fars mənşəli bir söz olub, "bağışlanma, af" mənasını daşıyır. "-istəyici" şəkilçisi isə istək bildirən bir sifət şəkilçisidir.
"Üzr istəyici" sözü bir insanın davranışını, nitqini və ya əhval-ruhiyyəsini təsvir etmək üçün işlənir. Bu söz, şəxsin hərəkətlərinə görə peşmançılığını, peşmanlığını ifadə etməsini bildirir. Misal üçün, "O, üzr istəyici nəzərlərlə məni baxdı" cümləsində söz şəxsin üzr istəmək istəyini bildirir, baxışının xarakterini təsvir edir. Həmçinin, "Üzr istəyici bir səslə cavab verdi" cümləsində söz səsin tonunu, üzrxahlıq ifadə edən tərzini ifadə edir.
Verilən nümunə cümləsində ("Cavan müqəssirmiş kimi yavaş üzristəyici bir əda ilə cavab verdi") "üzristəyici" sözü zərf kimi işlənir və cavabın verilən üslubunu, yavaş və üzrxahlıq bildirən bir şəkildə verilməsini göstərir. Burada "müqəssirmiş kimi" ifadəsi ilə birlikdə şəxsin üzr istəməyə çalışmasını, amma tam olaraq üzr istəmədiyini, daha çox üzr istəməyə çalışdığını ifadə edir. Bu, sözün kontekstə bağlı olaraq bir qədər nuanlı mənalar da daşıya biləcəyini göstərir.
Qısacası, "üzristəyici" sözü həm şəxsin üzr istəmə niyyətini, həm də üzr istəmə şəklini ifadə edən çoxfunksiyalı bir sözdür və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilir.