izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "üzük" sözü əsasən "üzük" (barmaqda taxılan zinət əşyası) mənasında izah olunsa da, verilən nümunədəki "üzüyəm, üzük" ifadəsi bu mənanı aşır və daha geniş, məcazi bir anlam daşıyır. Bu mənada "üzük" sözü dərin kədər, qüssə, dərd içində olmaq, qəmginlik, bədbəxtlik və yalnızlıq vəziyyətini ifadə edir.

Əsərdən götürülən misalda Kərəm özünü "üzük" kimi təsvir edir. Bu, fiziki bir üzüyün deyil, dərdə batmış, yalnızlığa qərq olmuş, qəmgin bir vəziyyətin məcazi ifadəsidir. "Üzüyəm" deyərkən o, özünü dərdin əsarətində olan, özünə kömək edə bilməyən, qapanmış, hərəkətsiz və qəmli bir varlıq kimi göstərir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "üzük" sözünün kökü qədim türk dillərinə gedib çıxır və dairəvi forma ilə əlaqəlidir. Bu, məcazi mənada "üzük" ifadəsinin təklikdə, yalnızlıqda qapanmanı, bir dairə içində hərəkətsiz qalmağı simvolizə etməsinə səbəb ola bilər. "Üzük"ün barmaqda taxılan zinət əşyası olması ilə dərin kədər arasında bu məcazi əlaqənin yarandığı güman edilə bilər. Çünki üzük həm bəzək, həm də bəzən bir bağlanma, təklik simvolu ola bilər.

Beləliklə, "üzüyəm, üzük" ifadəsi "dərin kədərdəyəm, qüssə içindəyəm, bədbəxtəm, yalnızam" mənasında işlənir. Bu mənada "üzük" sözü əşyanın özündən uzaqlaşaraq, insanın əhval-ruhiyyəsini, daxili vəziyyətini təsvir etmək üçün işlədilir. Müxtəlif ədəbi əsərlərdə "üzük" sözünün bu mənada istifadəsinə rast gəlmək olar. Məsələn: "Dərdlərim məni üzük kimi əhatə etmişdi". Bu cümlədə də "üzük" sözü qüssənin insanı əhatə etməsi mənasını daşıyır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz