Vaxt (ər. vəqt) – Zamanın müəyyən bir hissəsi, müəyyən bir müddət ərzində cərəyan edən hadisələrin ardıcıllığı, davamlılığıdır. Bu termin həm fiziki bir kəmiyyət kimi, həm də insan təcrübəsindəki subyektiv hissiyyat kimi başa düşülür. Fiziki mənada vaxt, obyektiv ölçülən bir kəmiyyətdir ki, saniyə, dəqiqə, saat, gün, ay, il, əsr və s. kimi vahidlərlə ifadə olunur və zamanın ardıcıl axışı ilə xarakterizə olunur. Ancaq insan üçün vaxt həmçinin subyektiv bir anlayışdır; eyni müddət müxtəlif şəraitdə və fərqli insanlar üçün müxtəlif şəkildə qəbul oluna bilər. Məsələn, maraqlı bir işlə məşğul olarkən vaxtın necə sürətlə keçdiyini hiss edə bilərik, əksinə, monoton bir işdə vaxtın çox yavaş keçdiyini hiss edə bilərik.
Vaxt termini müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalarda işlənə bilər. Məsələn:
- "Saat üçdə görüşək." – burada vaxt, konkret bir zaman nöqtəsini ifadə edir.
- "Onun üçün çox vaxt sərf etdim." – burada vaxt, sərf olunan müddəti, zaman kəmiyyətini bildirir.
- "Vaxt dəyişir, insanlar da dəyişir." – bu cümlədə vaxt, tarixi bir prosesi, dəyişikliklərin ardıcıllığını ifadə edir.
- "Vaxtınız çox dəyərlidir." – burada vaxt, qiymətli bir resurs kimi təqdim olunur.
- "Sənin vaxtın çatmır." – bu halda isə vaxt, yetərli zamanın olmaması mənasını verir.
Vaxtın mənşəyi əsasən astronomik müşahidələrə dayanır. Günəşin hərəkəti, ayın fazaları və ulduzların görünməsi insanlara zamanın ölçülməsi üçün əsas vermişdir. Müasir fizikada isə vaxt, fəza ilə birlikdə Minkovski fəza-vaxtının əsas tərkib hissəsi kimi qəbul edilir və nisbilik nəzəriyyəsi çərçivəsində daha kompleks təsvir olunur. Ancaq gündəlik həyatda vaxtı anlamağımız daha sadə və intuitivdir – bir hadisənin başlanğıcı ilə sonu arasındakı davamlılıq və ardıcıllıq.