Var-gəl sözü Azərbaycan dilində geniş işlənən, əsasən hərəkətin təsviri üçün istifadə olunan bir feldir. Lüğətlərdə "var-gəl etmək" kimi qeyd olunsa da, bu, sözün tam mənasını əks etdirmir. Əslində "var-gəl" sadəcə bir hərəkəti deyil, həmin hərəkətin təkrarlanan, yerində dayanmadan davam edən, qeyri-müəyyən bir istiqamətə doğru olan xarakterini ifadə edir.
Mənası "gəzinmək, o başa-bu başa getmək" kimi sadəcə fiziki hərəkətlə məhdudlaşmır. "Var-gəl" sözü həmçinin əsəbi vəziyyətdə, narahatlıq içində edilən məqsədsiz hərəkətləri, yerində dura bilməməni, fikirli və ya narahatlıqla yeriməyi də bildirir. Misal üçün, "Uşaq narahatlıqdan var-gəl edirdi" cümləsində fiziki gəzinməkdən daha çox daxili narahatlıq əsasda dayanır.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "var" və "gəl" fellərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Lakin bu birləşmə sadə bir cümlə quruluşundan fərqli olaraq, yeni bir məna yaradır. "Var" burada "gedir" və ya "hərəkət edir" mənasında işlənir. "Gəl" isə bu hərəkətin davamlılığına və qeyri-müəyyən istiqamətinə işarə edir. Beləliklə, "var-gəl" bir növ təkrarlanan, irəli-geri, yan-yana hərəkəti ifadə edir.
Cümlə quruluşunda istifadəsi: "Xan çıxdı balkona və bir papiros yandırıb başladı vargəl eləməyə…" cümləsində "vargəl eləmək" ifadəsi xanımın narahatlığını, fikirliliyini, və ya sadəcə məqsədsiz gəzintisini bildirir. Digər misallar: "Evə gələn kimi başladı var-gəl eləməyə" (yerində dura bilməmə), "Qorxudan var-gəl edirdi" (narahatlıq), "Ətrafı var-gəl edib baxdı" (diqqətlə baxmaq). Bu misallardan göründüyü kimi, "var-gəl" sözü kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar daşıya bilər.