Varan (Varanus) – Kərtənkələlər dəstəsinin (Squamata) Varanlar fəsiləsinə (Varanidae) aid olan sürünən heyvanların ümumi adıdır. Lüğətlərdə sadəcə "kərtənkələlər yarımdəstəsindən sürünən heyvan fəsiləsi" kimi qeyd edilməsi, terminin geniş mənasını əks etdirmir. Əslində "varan" sözü bu fəsiləyə aid olan bütün növləri əhatə edir. Bu fəsiləyə daxil olan heyvanlar müxtəlif ölçülərə, rənglərə və yaşayış mühitinə malikdirlər. Komododan varanı (Varanus komodoensis) dünyanın ən böyük kərtənkələsi kimi tanınır, bəzi növləri isə daha kiçik ölçülərdə olur.
Etimoloji baxımdan "varan" sözünün mənşəyi Malay dilindən gəlir və bəzi dillərdə monitor kərtənkələsi mənasını verir. Avropa dillərinə də bu dildən keçmişdir. Azərbaycan dilinə isə, ehtimal ki, rus dilindən (варан) və ya başqa Avropa dilləri vasitəsi ilə daxil olub.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
"Komododan varanı dünyanın ən iri kərtənkələsidir." – Bu cümlə varanların ölçüsü barədə məlumat verir.
"O, səhrada yaşayan kiçik bir varanı gördü." – Bu cümlə varanların müxtəlif ölçü və yaşayış mühitlərinə malik olmasını göstərir.
"Varanlar əsasən yırtıcı heyvanlardır, onların qidası müxtəlif kiçik heyvanlardan ibarətdir." – Bu cümlə varanların qidalanma vərdişlərini ifadə edir.
Beləliklə, "varan" termini sadəcə bir fəsilə adı deyil, həm də bu fəsiləyə aid olan bütün növləri əhatə edən ümumi bir termindir. Onların morfologiyası, yayılması, qidalanma və həyat tərzi baxımından müxtəliflik göstərir.