Vaysınmaq (f. dan. vejsesigge – "əzab çəkmək", "kədərli olmaq"dan törəmişdir) – dərin kədər, qəm-qüssə hissi ilə dolu olmaq, iç-içə olmaq, heyifsilənmək, çox təəssüf etmək deməkdir. Bu söz, əsasən, birinin itkisi, başına gələn ağır bir hadisə və ya arzulananın baş tutmaması səbəbindən duyulan dərin bir məyusluğu ifadə edir. Danimarka dilindən gəldiyinə görə, qərb türklərinin leksikasına məxsusdur.
Vaysınmaq, sadəcə "kədərlənmək"dən fərqli olaraq, daha intensiv, daha dərin və daxili bir təəssüf ifadə edir. "Heyifsilənmək" və "axvay etmək" ifadələri vaysınmağın təsirini qismən əks etdirir, lakin tam olaraq onun mənasını əhatə etmir. Çünki vaysınmaq, yalnız bir anlıq bir kədər deyil, daha uzun müddət davam edə bilən, ruhu sarsıdan bir hissiyatdır.
Misal olaraq, "Nəbi yoldaşı Mahmudun ölməsi üçün çox vaysılanırdı" cümləsində Nəbinin Mahmudun ölümü ilə bağlı duyduğu kədər, yalnız sadə bir kədər deyil, dərin bir məyusluq, ölümün qarşısını ala bilməməsinə görə özünü qınama, içini yeyən bir təəssüfdür. Bu hissiyat o qədər dərindir ki, Nəbi özünü üzgün, çarəsiz hiss edir.
Vaysınmaq sözü, müxtəlif kontekstlərdə aşağıdakı kimi işlənə bilər:
- O, itirilmiş imkanlar üçün çox vaysınırdı. (Arzulananın əldə edilməməsinə görə duyulan dərin peşmançılıq)
- Qardaşının ölümündən vaysınaraq, uzun müddət özünə gələ bilmədi. (Ölümün yaratdığı sarsıntılı, uzunmüddətli kədər)
- Vətənindən uzaqda vaysınaraq yaşayırdı. (Evindən uzaq olmağın yaratdığı melankoli və dərin həsrət)
Beləliklə, vaysınmaq sözü, sadəcə bir söz deyil, dərin psixoloji və emosional bir vəziyyəti ifadə edən, tarixi kökləri olan zəngin bir leksik vahiddir.