Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "vaysılanmaq" sözü ümumiyyətlə "vaysınmaq"a istinad edilərək izah olunur. Lakin bu, sözün mənasını tam əhatə etmir. "Vaysınmaq" daha çox kədərlənmək, qəmgin olmaq mənasını verir. "Vaysılanmaq" isə daha çox gözlənilməz, xoşagəlməz bir hadisə ilə qarşılaşdıqda, ümidlərinin puç olmasından, arzularının yerinə yetməməsindən doğan kədər və məyusluq ifadə edir. Bu mənada, "vaysılanmaq", "vaysınmaq"dan daha güclü bir emosional yük daşıyır. "Vaysılanmaq"da bir növ şok, təəccüb və sonra da məyusluq hissi üstünlük təşkil edir.
Etimalogiyasına gəldikdə, "vays" sözünün türk dillərindəki kökü qədim türk dillərinə gedib çıxır və əsasən kədər, qəm, qayğı mənalarını ifadə edir. "-lanmaq" isə fəal iştirakçını bildirən bir əlavədir. Beləliklə, "vaysılanmaq" sözü, bir hadisənin təsiri ilə kədərlənmək, məyus olmaq, ruhdan düşmək mənasını verir. Bu kədər və məyusluq isə ani və gözlənilməz bir hadisə ilə bağlıdır.
Misal üçün, verilən cümlədəki "üzünü saqqal basdığını görüb vaysılandı" ifadəsində şəxs öz görünüşündəki gözlənilməz dəyişiklik (saqqalın artması) qarşısında məyus olur, özünü gözlənilməz bir vəziyyətdə tapdığından kədərlənir. Bu, sadəcə kədər deyil, gözlənilməz bir vəziyyətlə bağlı məyusluqdur. Başqa bir nümunə olaraq: "İmtahan nəticələrini görüb vaysılandı." bu cümlədə, şəxs gözlədiyi nəticəni əldə edə bilmədiyindən, ümidlərinin puç olmasından doğan məyusluğu ifadə edir.
Qısacası, "vaysılanmaq" sözü "vaysınmaq"dan daha spesifik bir məna daşıyır və gözlənilməz bir hadisənin təsirindən doğan, şok və məyusluq hissi ilə müşayiət olunan kədər və qəm halını ifadə edir.