izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Vəbal (ər. وَبَال‎ - vəbāl) köhnə Azərbaycan dilində işlənən bir sözdür. Əsas mənası "günah, məsuliyyət, pis əməlin ağır nəticəsi" deməkdir. Müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda işlənsə də, ədəbiyyatda, xüsusilə də klassik əsərlərdə rast gəlinir. "Vəbal" sözü, sadəcə günahın özü deyil, həm də həmin günahın törədənin üzərinə düşən ağır yük, cəza və ya mənfi nəticələrini ifadə edir. Yəni, sadəcə bir hərəkətin pis olmasını deyil, həmin hərəkətin doğurduğu fəsadları, əziyyəti, qarşı tərəfə vurduğu zərəri vurğulayır.

Misal olaraq, verilən cümlədə ("Bunun vəbalı olsun Parij qızlarının, gəlinlərinin boynuna ki, … xalqı azdırıb yoldan çıxa") "vəbal" sözü xalqı azdırıb yoldan çıxaranların günahının ağır nəticələrinin Parij qızlarının və gəlinlərinin üzərinə düşəcəyini bildirir. Bu, yalnız onların günahkar olmasını deyil, həm də həmin günahın yaratdığı ictimai-mənəvi fəsadların onların üzərinə düşəcəyini ifadə edir. Sözün köhnəliyindən qaynaqlanan üstünlük və dərin ifadə qüvvəsi də özünü göstərir.

Qeyd etmək lazımdır ki, "vəbal" sözü bəzən "əzab", "cəza", "ağır yük" mənalarında da işlənə bilər. Lakin əsas mənası həmişə mənfi bir hərəkətin nəticəsi ilə bağlıdır. Müasir dilə daha yaxın mənalarını ifadə etmək üçün "məsuliyyət", "cəza", "günahın yükü", "pis əməlin nəticəsi" kimi ifadələr istifadə oluna bilər, lakin "vəbal" sözünün ifadə etdiyi incəlik və köhnə ədəbiyyat çalarını tam olaraq əvəz edə bilməzlər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz