Vızıldamaq – fel. Sözün fonetik tərkibi və semantik mənası “vız” onamafoprinin təkrarından əmələ gəlmişdir. Bu onomatopoetik kökdən törəmiş feli, səs təqlidi vasitəsilə səs çıxaran canlı və ya cansız varlıqların yaratdığı xarakterik, nazik, titrəyən, davamlı və bir qədər sərt səsi ifadə edir. Əsasən arı, milçək kimi həşəratların, həmçinin tez fırlanan mexaniki alətlərin yaratdığı səsi təsvir etmək üçün işlənir.
Məna çalarları: Vızıldamaq sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar əldə edə bilər. Məsələn, arının vızıldaması sakit, təbii bir səsi ifadə edirsə, tez fırlanan bir qurğunun vızıldaması daha kəskin, hətta narahatedici bir səs təəssüratı yarada bilər. Həmçinin, metaforik mənada da işlədilə bilər: çoxlu insanın eyni vaxtda danışması, və ya şayiələrin yayılması zamanı "vızıldamaq" sözü "qızğın danışıq", "qarışıq səslər" mənasında işlənə bilər.
Sinonimlər: Vızıldamağın sinonimləri arasında vızıldayıb durmaq, vız-vız etmək, gurultulu səs çıxarmaq (kontekstdən asılı olaraq) kimi sözlər qeyd oluna bilər. Lakin bu sinonimlər tam dəqiq əvəzçi deyillər, çünki vızıldamaq sözü özünəməxsus səs təqlidi xüsusiyyətinə malikdir.
Antonomlər: Vızıldamağın antonomu müəyyən bir səs təsvirini ifadə etmədiyi üçün müəyyən edilə bilməz. Ancaq kontekstdən asılı olaraq, səssizliyi, susqunluğu ifadə edən sözlər əks məna kimi götürülə bilər.
Cümlədə işlənməsi:
- Arı çiçəyin ətrafında vızıldayırdı.
- Köhnə elektrik mühərriki qorxulu şəkildə vızıldayırdı.
- İnsanlar otaqda o qədər vızıldayırdılar ki, bir-birini eşidə bilmirdilər.
- Şayiələr bütün şəhəri vızıldadırdı.
Yuxarıdakı nümunələrdə vızıldamaq sözünün həm real səsləri, həm də metaforik mənaları ifadə etməsi aydın görünür.