Vurnuxmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası geniş və çoxşaxəlidir. Lüğətlərdə sadəcə "boş-boşuna o tərəf-bu tərəfə getmək" kimi izah edilməsi, sözün bütün mənalarını əhatə etmir. Əslində, "vurnuxmaq" fəaliyyətin məqsədsizliyini, qeyri-səmərəliyini, hədəfsizliyini vurğulayan bir sözdür. Bu mənası, fiziki hərəkətlə yanaşı, fikri və emosional durumları da ifadə edə bilir.
Birinci və əsas mənası, sözün kökünün də ifadə etdiyi kimi, fiziki hərəkətin qeyri-məqsədyönlü və səmərəsiz olmasıdır. Bu, "boş-boşuna o tərəf-bu tərəfə getmək, qurdalanmaq, yerindəcə hərəkət etmək" kimi təsvir edilə bilər. Məsələn: "Körpə yatağında vurnuxurdu". Burada körpənin hərəkətinin bir məqsədi yoxdur, sadəcə hərəkət etmək istəyir.
İkinci mənada, "vurnuxmaq" çalışma, səy göstərmə, lakin səmərəsiz, əbəs yerə çalışma mənasını da verir. Bu zaman "əlləşmək, çalışıb-çapalamaq" ifadələri daha uyğun gəlir. Məsələn: "O, bütün günü sənədlər arasında vurnuxdu, amma heç nə tapa bilmədi". Bu cümlədə "vurnuxmaq" sənədləri axtarışının qeyri-səmərəliliyini və əbəs yerə sərf olunan vaxtı vurğulayır.
Üçüncü, daha incə bir mənada isə, "vurnuxmaq" daxili narahatlıq, qeyri-müəyyənlik, qarışıqlıq vəziyyətini təsvir edir. Bu zaman "vurnuxmaq" daha çox emosional vəziyyəti ifadə edir. Məsələn: "Qərar verməkdə çətinlik çəkir, fikirləri arasında vurnuxurdu". Burada qəhrəmanın daxili mübarizəsi, qərar verməkdəki çətinliyi və fikirlərinin qarışıqlığı təsvir olunur.
Etimalogiyasına gəldikdə, "vurnuxmaq" feli ehtimal ki, türk dillərindən qaynaqlanır və "vur-" (dəymək, vurmaq) və "-nux-" (hərəkət bildirən əlavə) morfemlərindən əmələ gəlmiş ola bilər. "-maq" isə fel şəkilçisidir. Bu etimologiya sözün hərəkət mənasını daha da aydınlaşdırır.
Nəticə olaraq, "vurnuxmaq" feli sadəcə fiziki hərəkəti deyil, həm də məqsədsizliyi, səmərəsizliyi, daxili qarışıqlığı və çətinlikləri ifadə edən çoxşaxəli bir sözdür. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir.