Mərtəbə (ər. مَرْتَبَة - martaba) sözü Azərbaycan dilində çoxmənalı olub, əsasən iki əsas mənada işlənir:
1. Memarlıq mənası: Binanın, əsasən yaşayış binasının, üfüqi olaraq bir-birinin üstündə yerləşən hissələrindən hər biri. Bu mənada "mərtəbə" sözü "qat" sinonimi kimi işlənir və həm konkret (məs., "beşinci mərtəbə"), həm də abstrakt (məs., "evdə iki mərtəbə var") mənada istifadə oluna bilər. "Üst mərtəbə", "aşağı mərtəbə", "zirzəmi mərtəbəsi" kimi ifadələr bu mənanın spesifik nümunələridir. Yüksəklik baxımından da mərtəbələr nömrələnir (birinci mərtəbə, ikinci mərtəbə və s.). Həmçinin, mərtəbələr öz aralarında fərqlənə bilər: məsələn, bir mərtəbə digərindən daha hündür və ya daha geniş ola bilər. Memarlıqda mərtəbənin hündürlüyü, sahəsi, tavan hündürlüyü və digər memarlıq xüsusiyyətləri önəmlidir.
2. Məcazi mənası: "Mərtəbə" sözü həm də bir şeyin pilləsini, səviyyəsini, dərəcəsini ifadə etmək üçün məcazi mənada işlənir. Məsələn, "ictimai-siyasi həyatın yüksək mərtəbələri", "kariyerasının yüksək mərtəbəsinə çatmaq", "bilik mərtəbələri" kimi ifadələrdə "mərtəbə" müəyyən bir səviyyəni, dərəcəni və ya mövqeyi göstərir. Bu mənada "pillə", "səviyyə", "dərəcə" sözləri ilə sinonimdir. Bu məcazi mənada, müəyyən bir sistemdə və ya iyerarxiyada yer tutulan mövqenin və ya səviyyənin təsviri üçün istifadə olunur.
Ərəb dilindən gələn "mərtəbə" sözü (مَرْتَبَة - martaba) "pillə, dərəcə, səviyyə" mənalarını daşıyır. Azərbaycan dilinə məhz bu mənalardan biri ilə daxil olub sonradan memarlıqla bağlı mənasını da əldə etmişdir. Hər iki mənanın əsasında müəyyən bir sıralanma, iyerarxiya və ya pilləlilik prinsipi durur.