Mırtıldanmaq sözü Azərbaycan dilində qayıdış, öz-özünə anlaşılmaz danışma, deyinmə, söylənmə və donquldanma kimi mənaları əhatə edir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək üçün aşağıdakıları nəzərə almaq lazımdır:
Sözün əsas mənası, anlaşılmaz, qeyri-aydın, bəzən səssizcə və ya yarımçıq, ancaq öz-özünə edilən danışmadır. Bu danışma mənasını anlamaq üçün kontekstə ehtiyac olur. Məsələn, biri narahat olduqda, düşüncələrə dalanda və ya xəstəlik halında mırtıldana bilər. Bu halda mırtıldanmaq daha çox emosional və ya fiziki bir vəziyyətin ifadəsidir. Mırtıldanma səsi alçaq və aydın deyil, qeyri-müəyyən olur.
Sözün ikinci bir mənası da var ki, bu, mırıldanmağa oxşasa da, daha çox gizli və ya qəsdən anlaşılmaz danışma deməkdir. Bəzi hallarda gizli məlumatın qəsdən anlaşılmaz şəkildə çatdırılmasına da "mırtıldanmaq" deyilir. Bu mənada, mırtıldanmaq "fısıldamaq", "pıçıldamaq" və ya "vızıltı ilə danışmaq" kimi sözlərlə sinonim ola bilər, lakin bir fərqlə: bu mənada danışılanlar aydın şəkildə başa düşülmür.
Dadaş Lələşovun nümunəsindəki "Mən heç bilmirəm ki, bu nə bişməmiş sözdür? – deyə [Dadaş Lələşov] mırtıldandı" ifadəsində mırtıldanmaq, sözlərin qeyri-aydınlığına və nitqin qarışıqlığına işarə edir. "Bişməmiş söz" ifadəsi ilə birlikdə istifadə olunaraq, sözlərin anlaşılmazlığını və qeyri-müəyyənliyini vurğulayır. Bu, sözün daha çox "dəlişmək" və ya "qeyri-açıq şəkildə danışmaq" mənalarına daha yaxındır.
Etimalogiyasına gəldikdə isə, "mırtıldanmaq" sözünün mənşəyi tam aydın deyildir. Ancaq "mırtıl" kimi oxşar səsli sözlərlə əlaqəsi ola bilər. "Mırtıl" kiçik, qaranlıq və nəzərə çarpmayan bir meyvə olduğundan, bu sözlə anlaşılmaz danışma arasında məcazlı bir əlaqə qurmaq olar.