izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mızıltı (is. ): Mızıldamaq hərəkətinin ifadə etdiyi səs; alçaq səsli, xırıltılı, qeyri-aydın səs; inilti, narazılıq ifadə edən alçaq səs. Sözün mənası, səsin xarakterini (alçaq, xırıltılı, qeyri-aydın) və onun ifadə etdiyi duyğunu (narazılıq, inilti) əhatə edir. Mızıldamağın özündən fərqli olaraq, “mızıltı” yalnız səsə aiddir, hərəkətə yox.

Misal olaraq, “Bir mızıltı eşitdim” cümləsində, səsin xarakterinin qeyri-müəyyənliyi vurğulanır. Eşitdiyimiz səsin nədən qaynaqlandığını bilmirik; ancaq alçaq, xırıltılı və ya inilti xarakterli olduğunu anlayırıq. “Yarməmmədin mızıltısından bir şey başa düşməyən Qara Kərəm soruşdu” cümləsində isə, “mızıltı” Yarməmmədin narazılığını, qeyri-müəyyən şikayətini ifadə edir. Bu cümlədə səsin alçaq və anlaşılmaz olması ilə yanaşı, onun arxasında gizlənən emosional məna da ön plana çıxır.

Etimoloji baxımdan, "mızıltı" sözü, "mızıldamaq" feli ilə əlaqədardır. "Mızıldamaq" kökü türk dillərində geniş yayılmışdır və "ağızdan alçaq səslə danışmaq, inləmək" mənalarını verir. "-ltı" şəkilçisi isə məsdər şəkilçisi kimi, hərəkətin nəticəsini, yəni səsi bildirir. Beləliklə, "mızıltı" sözü, mızıldamaq hərəkətinin doğurduğu səs hadisəsini ifadə edən bir söz olaraq formalaşmışdır.

Qeyd etmək lazımdır ki, "mızıltı" sözünün sinonimləri arasında "inilti", "pıçıldama", "xırıltı" kimi sözlər də ola bilər, lakin hər birinin özünəməxsus nüansları vardır. Məsələn, "inilti" daha çox ağrı və ya kədər ifadə edərkən, "pıçıldama" alçaq səsli danışığı, "xırıltı" isə nəfəs alma ilə əlaqəli səsləri bildirir. "Mızıltı" isə bu səslərin hamısını birləşdirən ümumi bir anlayışı ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz