Miskin sözü Azərbaycan dilində geniş mənada istifadə olunan bir sifətdir. Ərəb mənşəli olan bu söz (miskin) əsasən maddi durumunun yoxsulluğunu, sosial vəziyyətinin acınacaqlı olmasını ifadə edir. Lüğətlərdə "fağır, biçarə, bədbəxt, yazıq" kimi təriflərlə izah olunsa da, mənası daha çox kontekstdən asılıdır.
Miskinin "fağır" mənası onun maddi ehtiyac içində olmasını, yoxsul olduğunu bildirir. Bu mənada "miskin adam", "miskin ailə" kimi ifadələr istifadə olunur. Misal üçün: "Miskin ailənin övladları aç qaldılar." Burada maddi imkansızlıq vurğulanır.
"Biçarə" mənası isə miskinin yalnız maddi deyil, həm də mənəvi cəhətdən çətinlik çəkdiyini, müəyyən bir bədbəxtliyə düçar olduğunu göstərir. Bu, həm maddi, həm də sosial ədalətsizliyin nəticəsidir. Misal: "O miskin adam uzun illərdir xəstəliklə mübarizə aparır." Burada həm xəstəlik, həm də bəlkə də maddi çətinliklər nəzərdə tutulur.
"Bədbəxt" mənası miskinin taleyinə görə acı çəkən, mənfi hadisələrlə üzləşən bir şəxs olduğunu ifadə edir. Bu mənada istifadə edildikdə, miskinin mənəvi vəziyyətinə vurğu edilir. Misal: "Miskin qız taleyinə görə acı tək qalıb." Burada qızın bədbəxt taleyindən söhbət gedir.
"Yazıq" mənası isə miskinə qarşı rəhmət, mərhəmət hisslərinin ifadəsidir. Bu, dinləyicidə və ya oxucuda həmin şəxsə qarşı həmdərdlik oyadır. Misal: "Yazıq miskin uşaq küçələrdə dilənirdi." Burada uşağa acıma və kömək etmə istəyi oyadılır.
Göstərilən misallardan da göründüyü kimi, "miskin" sözü sadəcə yoxsulluğu deyil, həm də bədbəxtliyi, acizliyi, həmçinin buna qarşı duyulan həmdərdliyi ifadə edə bilər. Sözün mənası həmişə kontekstdən asılıdır və daha geniş bir məna çalarına malikdir.
Sözün ədəbiyyatda istifadəsi daha da rəngarəngdir. Verilən misalda olduğu kimi, "Leyli! – dedi, verdi cani-şirin; Ol aşiqi-biqərarü miskin" misrasında "miskin" sözü məhəbbətdən bədbəxt olan, sevgiyə görə əzab çəkən aşiqi ifadə edir. Burada "miskin" daha çox "bədbəxt aşiq" mənasını daşıyır.