Müasirləşmə sözü "müasirləşmək" felindən törəmiş bir isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq "müasirləşmək" felinin isim halına gəlməsi kimi izah olunsa da, daha geniş və dəqiq bir tərif vermək mümkündür. Müasirləşmə, bir cəmiyyətin, bir qurumun və ya bir sistemin özünü müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşdırmaq, yeniləmək və inkişaf etdirmək prosesidir. Bu proses, iqtisadi, siyasi, sosial, texnoloji və mədəni sahələri əhatə edir və həmin sahələrdə baş verən dəyişiklikləri, yenilikləri özündə birləşdirir.
Müasirləşmənin əsas məqsədi, geridə qalmışlıqdan çıxmaq, daha yüksək inkişaf səviyyəsinə çatmaq, rəqabət qabiliyyətini artırmaq və vətəndaşların həyat səviyyəsini yaxşılaşdırmaqdır. Bu proses, tez-tez qloballaşma ilə sıx bağlıdır və beynəlxalq standartlara uyğunlaşmanı nəzərdə tutur. Lakin, müasirləşmənin nəticələri həmişə müsbət olmur; bəzən ənənələrin itirilməsi, sosial bərabərsizliyin artması və mədəniyyətin homogenləşməsi kimi mənfi nəticələrə də səbəb ola bilər.
Müasirləşmənin fərqli mədəniyyətlərdə və kontekstlərdə fərqli şəkildə baş verməsi də diqqət çəkir. Məsələn, Qərb müasirləşmə modeli ilə Şərq müasirləşmə modeli arasında əhəmiyyətli fərqlər mövcuddur. Müasirləşmə prosesinin sürəti, miqyası və üsulları da fərqli amillərdən asılı olaraq dəyişir. Bu amillər arasında iqtisadi inkişaf səviyyəsi, siyasi sistemin xarakteri, sosial quruluş, mədəni dəyərlər və beynəlxalq əlaqələr xüsusi rol oynayır.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- Ölkəmizin müasirləşməsi üçün hərtərəfli islahatlar aparılır.
- Texnologiyanın sürətli inkişafı müasirləşmə prosesini sürətləndirir.
- Müasirləşmə ənənələrin qorunması ilə uzlaşdırılmalıdır.
- Təhsil sisteminin müasirləşməsi ölkənin gələcəyi üçün vacibdir.
- Onların müasirləşmə cəhdləri uğursuzluqla nəticələndi.
Beləliklə, müasirləşmə, sadəcə bir felin isim halından daha çox, mürəkkəb və çoxşaxəli bir prosesdir ki, bu prosesin təhlili üçün sosial elmlərin müxtəlif sahələrinin biliklərindən istifadə etmək lazımdır.