Mümkünsüz (sıfat) – Əsas mənası "yerinə yetirilməsi, reallaşdırılması mümkün olmayan" deməkdir. Bu, həm fiziki, həm də mənəvi, həm real, həm də nəzəri səviyyədə baş verə bilməyən hadisələri, vəziyyətləri, hərəkətləri ifadə edir. Sözün leksik mənası iki əsas istiqamətdə şaxələnərək özünü göstərir:
1. Qeyri-mümkün, reallaşması mümkün olmayan: Bu mənada "mümkünsüz" sözü obyektiv reallığa əsaslanan, elmi, texniki və ya fiziki qanunlarla izah olunan mümkün olmamağı ifadə edir. Məsələn: "Bu məsafəni bir saat ərzində qət etmək mümkünsüzdür" cümləsində zaman və məsafənin fiziki məhdudiyyəti nəzərdə tutulur. Başqa bir nümunə: "Mənə bu yükü qaldırmaq mümkünsüzdür" cümləsi fiziki qüvvənin çatışmazlığını bildirir. Bu mənada, sinonim kimi "qeyri-mümkün", "əldə edilməz", "iman edilməz", "əsla mümkün olmayan" kimi ifadələr işlənə bilər.
2. İmkanı olmayan, əlçatmaz: Bu isə daha geniş məna daşıyır və subyektiv amilləri, məsələn, imkanların, resursların, bacarıqların olmamasını da əhatə edir. Məsələn: "Onunla görüşmək mümkünsüzdü" cümləsində müəyyən maneələr, məsələn, məsafə, zaman çatışmazlığı, əlaqənin olmaması, hətta şəxsin istəməməsi nəzərdə tutula bilər. Başqa bir nümunə: "Bu qədər qısa müddətdə layihəni tamamlamaq mümkünsüzdür" cümləsi vaxt və resursların çatışmazlığını ifadə edir. Bu mənada "çətin", "məhdud", "əldəolunmaz", "olmaz" kimi sözlər də sinonim kimi işlənə bilər.
Etimologiyası: "Mümkün" sözünün kökü ərəb dilindəki "mümkin" sözündəndir və "olan", "baş verən", "imkanı olan" mənasını daşıyır. "Süz" isə mənfi məna bildirən bir əlavədir. Beləliklə "mümkünsüz" "mümkün olmayan" mənasını verir.