Nalayiq (sıfat) [fars. na… + ər. layiq] Layiq olmayan, yaraşmayan, layiqsəz, haqqı olmayan, sığışmayan, yaraşdırılmayan, uyğun olmayan, ədəbsiz, qeyri-etik, rəzil, biabır, utandırıcı, ləyaqətsiz, hörmətə layiq olmayan, qınağa layiq, məzəmmətə layiq deməkdir. Kimsəyə və ya bir şeyə layiq olmamaq, ona uyğun gəlməmək mənasını verir. Həm insan hərəkətləri, həm də sözlər, əşyalar üçün istifadə oluna bilər.
Mənşəyi: Sözün mənşəyi Fars dilindəki "na…" (inkar edən ədat) və Ərəb dilindəki "layiq" (layiq, haqqı olan) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Na…" ön ədatı "layiq" sözünün əksini, yəni layiq olmamaq mənasını bildirir.
İstifadə nümunələri:
1. Nalayiq hərəkət: Bu, hər hansı bir qaydaya, qanuna, əxlaqa və ya etikaya zidd olan, qəbuledilməz bir hərəkətdir. Məsələn, "O, nalayiq hərəkətinə görə cəzalandırıldı." və ya "Belə nalayiq hərəkətlər heç vaxt bağışlanmaz."
2. Nalayiq söz: Həqarət dolu, təhqiredici, hörmətsiz, kobud və ya ədəbsiz sözlərdir. Məsələn, "Onun nalayiq sözləri hamını təəccübləndirdi." və ya "Nalayiq sözlərdən istifadə etmək yaramazdır."
3. Nalayiq davranış: Əxlaqa, ədəbə, qaydalara uyğun olmayan hərəkət və rəftarlardır. Məsələn, "Onun nalayiq davranışı hər kəsin nifrətini qazandı." və ya "Belə nalayiq davranışlar cəmiyyətdə qəbul edilmir."
4. Nalayiq rütbə: Kimsənin tutduğu vəzifə və ya mövqeyə layiq olmaması. Məsələn, "O, bu rütbə üçün nalayiqdir."
5. Nalayiq mükafat: Kimsənin əməllərinə və ya xidmətlərinə uyğun olmayan bir mükafat. Məsələn, "Bu mükafat ona nalayiqdir."
Qısaca, "nalayiq" sözü, müxtəlif kontekstlərdə layiqsəzlik, uyğunsuzluq, qəbuledilməzlik və ya əxlaqsızlığı ifadə edir.