izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ölü sözü Azərbaycan dilində geniş məna çalarlarına malik bir sözdür. Əsas mənası "həyatı tərk etmiş, cansız" deməkdir, "diri" sözünün tam əksidir. Bu mənada "ölü" sifət kimi işlənir və canlı olmayan varlıqları, əşyaları və ya hadisələri təsvir etmək üçün istifadə olunur. Məsələn: "ölü ağac", "ölü dil", "ölü hava". Bu cür hallarda "ölü" sözü həyatın dayanmasını, fəaliyyətin sona çatmasını ifadə edir.

Lakin "ölü" sözü yalnız sifət kimi deyil, həm də isim kimi də işlənə bilir. İsim kimi işləndiyi zaman isə "ölmüş adam, meyit, cənazə" mənalarını verir. Bu mənada istifadə olunan "ölü" sözü dəfn olunan insanı və ya daha geniş mənada ölüləri ümumiləşdirir. Məsələn, "Ölülər üçün dua etmək", "Ölülərin ruhu şad olsun", "Ölülər qəbiristanlığı". Bu cümlələrdə "ölü" sözü konkret bir meyiti deyil, ümumi olaraq vəfat etmiş insanların toplusunu bildirir.

Etimoloji baxımdan "ölü" sözünün kökü qədim türk dillərində mövcud olan və "ölmək" fellə əlaqəli bir kökdən törəməsidir. Sözün formalaşmasında və məna inkişafında qrammatik dəyişikliklər və semantik genişlənmələr rol oynamışdır. Müasir Azərbaycan dilində isə "ölü" sözü həm konkret, həm də abstrakt mənalarda işlənə bilir və kontekstdən asılı olaraq mənası dəqiqləşir.

Qeyd etmək lazımdır ki, "ölü" sözü bəzən etik məhdudiyyətlərə görə "vəfat etmiş", "dünyasını dəyişmiş" kimi daha yumşaq ifadələrlə əvəz oluna bilir. Lakin bu əvəzləmələr hər zaman mümkün və ya zəruri deyildir. Çünki kontekst "ölü" sözünün istifadəsini tələb edə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz