Şərait (ər. “şərt” sözünün cəmi) sözü Azərbaycan dilində geniş mənada müəyyən hadisənin, prosesin və ya vəziyyətin baş verməsi, mövcud olması və ya inkişafı üçün zəruri olan xarici və daxili amillərin, elementlərin və ya halların məcmusunu bildirir. Bu amillər fiziki (temperatur, rütubət, təzyiq, işıqlandırma, ərazi relyefi, iqlim və s.), sosial (ictimai-siyasi quruluş, iqtisadi inkişaf səviyyəsi, mədəniyyət, adət-ənənələr və s.), psixoloji (ruh halı, motivasiya, qabiliyyət və s.) və ya digər xarakterli ola bilər.
Lüğətlərdə verilən "bir şeyin həyata keçməsi üçün lazım olan şərtlərin məcmusu; vəziyyət" tərifi əsas mənanı əks etdirir, lakin "şərait" sözünün daha geniş kontekstlərdə istifadə olunmasını tam əhatə etmir. Məsələn, "ağır şəraitdə yaşamaq" deyimi insan həyatının çətinliklərini, yoxsulluğu, çətinlikləri ifadə edir. "əlverişli şərait" ifadəsi isə əksinə, müəyyən bir işin, hadisənin və ya prosesin uğurla baş verməsi üçün lazımi şərtlərin mövcudluğunu bildirir. "iş şəraiti", "yaşayış şəraiti", "təhsil şəraiti" kimi ifadələr müxtəlif sahələrdəki xarici amilləri və daxili vəziyyəti əks etdirir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "şərait" sözü ərəb dilindən gəlir və "şərt" sözünün cəmidir. "Şərt" isə müəyyən bir hadisənin baş verməsi üçün zəruri olan tələbi, qaydanı bildirir. Beləliklə, "şərait" bir neçə şərtin birlikdə mövcudluğunu, bir-birinə bağlı bir çox amilin təsirini ifadə edir. Bu mənada "şərait" sadəcə "vəziyyət"dən daha çox, vəziyyətin tərkib hissələrini, onun formalaşmasında rol oynayan amilləri də nəzərə alır.
Cümlədə necə işləndiyinə nümunələr:
- Bitkinin böyüməsi üçün əlverişli şərait lazımdır.
- Ağır iqtisadi şəraitdə yaşayan ailələrə dövlət tərəfindən yardım göstərilir.
- Onun iş şəraiti çox çətin idi.
- Hər şey şəraitdən asılıdır.
- Səyahət üçün ideal şərait yarandı.