izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şor sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "çox duzlu" mənasını ifadə edir. Lüğətlərdəki sadə tərif ("tərkibində çox duz olan, duzlu") sözün zəngin semantik imkanlarını tam əks etdirmir. Şorluq, duzluluq dərəcəsini ifadə edən bir keyfiyyət sifətidir və yalnız "duzlu" sözündən fərqli olaraq, duzun miqdarının yüksək olmasını, həddindən artıq duzluluğu vurğulayır. Sadəcə "duzlu" demək kifayət etməyən hallarda istifadə olunur.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, türk dillərindəki qohum sözlərlə əlaqəsini görə bilərik. "Şor" sözü, qədim türk dillərindəki suyun duzlu olmasını ifadə edən köklərdən törəmişdir. Bu köklər, dəniz suyu, duzlu göl və ya yeraltı suları kimi təbii duzlu mənbələrlə bağlıdır. Beləliklə, "şor" sözü sadəcə kimyəvi bir tərkibi deyil, həm də coğrafi və ekoloji konteksti özündə əks etdirir.

Cümlə içərisində istifadəsinə baxaq: "Şor su" ifadəsi icma içərisində içmək üçün yararsız olan, çox duzlu suyu ifadə edir. "Şor pendir" isə duzlanması zamanı həddindən artıq duz qatılmış, dadı kəskin duzlu olan pendiri bildirir. Bununla yanaşı, şor bəzən məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, "şor zarafatlar" ifadəsi çox kəskin, acı və həddən artıq sərt zarafatları ifadə etmək üçün istifadə oluna bilər. Bu mənada, "şor" sözü həm də həddən artıq intensivliyi, kəskinliyi ifadə edən bir metafora kimi işlənir.

Verilən nümunə cümləsində ("Görürsünüz ki, Kür suyunun dadı nə acıdır, nə şordur, pis qoxusu var, nə iylidir") Kür suyunun duzluluğunun olmaması vurğulanır. Bu, "şor" sözünün duzluluq dərəcəsinin olmamasını ifadə etmək üçün necə istifadə olunduğunun aydın bir nümunəsidir. Yəni, "şor" sözü, yalnız yüksək dərəcəli duzluluğu deyil, həm də duzluluq olmamasını ifadə etmək üçün müqayisə vasitəsi kimi işlədilə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz