izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şoşaq sözü Azərbaycan dilində "selik, ağız suyu" mənasında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "selik" və ya "ağız suyu" kimi tərcüməsi verilən halda, "şoşaq" daha çox selik ifrazının bol və ya ifrat həddə olduğunu, bəzən də yapışqan xüsusiyyət daşıdığını vurğulayan bir ifadədir. Yəni, sadəcə ağızda olan selik deyil, bəlkə də ifrat həddə olan, axan, tökülən selikdir. Bu baxımdan "selik"dən daha ifadəli və obrazlı bir sözdür.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, türkiyə dilləri ailəsinə məxsus olduğunu görərik. Qədim türk dillərindəki kök sözlərlə əlaqələndirilməsi ehtimalı yüksəkdir və "yapışqan", "sürtkən" kimi mənalarla əlaqələndirilə bilər. Bu da sözün mənasının təkcə "selik"lə məhdudlaşmamasını təsdiq edir. Həmçinin, "şoşaq" sözü bəzən ağız suyu ilə yanaşı, burnundan axan selik, hətta bəzi hallarda göz yaşı üçün də (məcazi mənada) istifadə oluna bilər. Lakin bu istifadə daha az yayılmışdır.

Verilən misalda ("Dabaq öküz kimi axır şoşağı; Saqqalı uzunu damır aşağı") "şoşaq" sözü çoxlu miqdarda ağız suyu axması üçün obrazlı bir təsvir yaradır. "Öküz kimi axır" ifadəsi həddindən artıq bol miqdarı vurğulayır. Bu, "şoşaq" sözünün sadəcə "selik"dən fərqli olaraq miqdar və təsvir baxımından daha güclü bir ifadə olduğunu göstərir. Başqa sözlə, "şoşaq" sözü konkret bir şeyin təsvirində "selik"dən daha təsirli və obrazlı bir dil vasitəsidir.

Qısaca olaraq, "şoşaq" sözü "selik" və ya "ağız suyu"ndan daha geniş məna kəsb edir və bol, axan, yapışqan xüsusiyyətli selik ifrazını təsvir etmək üçün istifadə olunur. Bu söz, məcazi mənada istifadə edilməsə də, təsviri dilin zənginliyini nümayiş etdirən bir sözdür. Ədəbiyyatda, xüsusilə də xalq yaradıcılığında çox rast gəlinən bu söz, dilin canlılığını və ifadə imkanlarını göstərir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz