Tamarzılıq sözü Azərbaycan dilində bir şeyin həsrətində, arzusunda olma, nisgil və həsrətin birgə ifadəsidir. Lüğətlərdə sadəcə "həsrət" və ya "nisgil" kimi tərcümə olunsa da, tamarzılıq daha çox daxili bir narahatlıq, əldə edilməyən bir şeyə qarşı duyulan kədərli və istəkli bir həsrəti ifadə edir. Bu, sadəcə bir şeyin olmamasının kədəri deyil, əldə olunmayanın əldə edilməsinin mümkünlüyünə və ya mümkün olmamasına dair bir müəyyənsizlik, iç dünyasında qarışıq duyğuların hakim olması ilə müşayiət olunan bir haldır.
Sözün etimologiyası tam aydın olmasa da, "tamar" kökündən törəyə bilər. "Tamar" sözü bəzi dialektlərdə "damar", "künc", "gizli yer" mənalarında işlənir. Beləliklə, tamarzılıq "ürəyin gizli küncündə duyulan həsrət" kimi də izah edilə bilər. Yəni, açıq şəkildə ifadə olunmayan, daxili, gizli bir həsrət hissi.
Tamarzılığın nisgildən fərqi, nisgilin daha çox xarici amillərlə əlaqəli, müəyyən bir cisim və ya hadisəyə yönəlmiş bir istək olmasına, tamarzılığın isə daha daxili, mürəkkəb və bəzən dəqiq müəyyənləşdirilməyən bir hiss olmasına dayanır. Misal üçün, "qönçənin qəlbində nisgil, tamarzılıq, qibtə bir-birinə qarışmışdı" cümləsində nisgil müəyyən bir şeyə olan istəyi, tamarzılıq isə ümumi bir məmnuniyyətsizlik və əldə olunmayan həyatın acı təəssüratını ifadə edir.
Fərqli cümlələrdə tamarzılığın necə işləndiyinə dair nümunələr:
- Uşaqlıq evinin xatirələrinə qarşı ürəyində dərin bir tamarzılıq hiss edirdi.
- Əldə olunmayan imkanlara qarşı duyulan tamarzılıq onu hər zaman narahat edirdi.
- Gözləri dərin bir tamarzılıqla parıldayırdı.
- Özünü tərk edilmişlik hissinin yaratdığı tamarzılığa qərq etmişdi.
Ümumi olaraq, tamarzılıq sözü, həsrət və nisgilin daha dərin, daha mürəkkəb və daxili bir ifadəsidir və bu hisslərin ədəbiyyatda ifadəsində zənginlik yaradır.