Üfunətli sifəti, əsasən, çürümə, parçalanma prosesinin nəticəsində yaranan və xoşagəlməz qoxu ilə müşayiət olunan bir vəziyyəti ifadə edir. Lüğətlərdə verilən "pis iy verən, pis qoxulu, üfunət yayan, pis iyli" tərifləri ümumi mənanı əks etdirir, lakin sözün ifadə etdiyi kontekstin zənginliyini tam əhatə etmir.
Üfunətli sözü, yalnız qoxu ilə deyil, həm də görünüş, toxuma və ümumi vəziyyət baxımından çürümə, dağılma və tənəzzül hissiyatını ifadə edir. Məsələn, "üfunətli ət" deyəndə sadəcə pis iy verən ətdən deyil, həm də rənginin dəyişməsi, toxumasının pozulması, çürümə əlamətlərinin görünməsi nəzərdə tutulur. Bu baxımdan, "çürümüş", "pis qoxulu", "köhnəlmiş" və "tənəzzülə uğramış" kimi sözlərlə sinonim kimi istifadə oluna bilsə də, hər birinin özünəməxsus nüansları vardır. "Çürümüş" daha çox fiziki parçalanmanı, "köhnəlmiş" isə zamanın təsirini, "tənəzzülə uğramış" isə sosial-mədəni kontekstdə geriləməni ifadə edir. "Üfunətli" isə bu mənaları özündə birləşdirərək, həm fiziki, həm də metaforik mənada tənəzzülü, çürüməni ifadə edə bilir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "üfunət" kökü türk dillərindən gəlir və çürümə, dağılma mənasını verir. "-li" şəkilçisi isə sifət bildirən bir şəkilçi olduğundan, "üfunətli" sözü "üfunətə sahib olan" kimi izah edilə bilər. Misal olaraq, "üfunətli su" (çürümüş, pis qoxulu su), "üfunətli ağac" (çürüyüb dağılmağa başlamış ağac), "üfunətli mənzərə" (pis, tənəzzülə uğramış mənzərə) ifadələrini göstərmək olar. "Həsən həyətdə paslı tənəkələr arası ilə keçib, üfunətli pilləkənə yanaşdı" cümləsində isə pilləkənin köhnə, çürümüş, təhlükəli vəziyyətdə olduğunu və pis qoxu yaydığını təsəvvür etmək olar.
Beləliklə, "üfunətli" sözünün mənası yalnız "pis qoxulu" ilə məhdudlaşmır. O, çürümə, tənəzzül, dağılma və pis vəziyyət kimi daha geniş bir məna spektrini əhatə edir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlarda istifadə oluna bilir.