Ürkmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "hürkmək"lə eyniləşdirilməkdən daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah edilməlidir. "Hürkmək" fəaliyyət və ya hərəkətə daha çox diqqət çəkərkən, "ürkmək" bir qorxu, təlaş və ya qəfil təəccüb hissi ilə əlaqəli qəfil reaksiyanı ifadə edir. Beləliklə, "ürkmək" daha çox emosional bir yüklənmə daşıyır.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "ürkmək" kökü, ehtimal ki, qədim türk dillərindən gəlmə olub, qorxu, təşviş və ya qəfil təsirdən yaranan bir fiziki və ya emosional reaksiyanı bildirir. Bu reaksiya birdən-birə əmələ gələn bir hərəkət, səs çıxarmaq və ya həyəcanlı bir vəziyyətə düşmək kimi özünü göstərə bilər. Sözün kökünün dəqiq mənasını təyin etmək üçün daha geniş etimoloji araşdırmalar aparmaq lazım gəlsə də, "ürkmək"in semantik əhatəsi "hürkmək"dən daha geniş olduğunu söyləmək olar.
Misal olaraq, Cəlil Məmmədquluzadənin "Dan yeri sökülən zaman atlar ürküb qaçırdılar" cümləsində, sadəcə atların hərəkət etdiyini deyil, onların qorxu hissi ilə qaçdığını ifadə edirik. Top səsindən ürkmə isə birdən-birə, qəfil bir səs-küy qarşısında əmələ gələn təlaş və qorxu reaksiyasıdır. Beləliklə, "ürkmək" felinin mənasını ancaq "hürkmək" ilə izah etmək qeyri-kafidir.
Müxtəlif kontekstlərdə "ürkmək" felinin necə işləndiyinə bir neçə nümunə:* **"Uşaq qaranlıqdan ürkmüşdü."** (Qaranlıqdan qorxu hissi keçirdi)* **"Gözlənilməz səs onu ürkütdü."** (Qəfil səsə qarşı reaksiya)* **"Atlar ildırım çaxıntısından ürküb tarlaya qaçdılar."** (Qorxu və təlaşla qaçdılar)* **"O, bu xəbərdən ürküb qaldı."** (Xəbər ona pis təsir etdi, təəccübləndi)Göründüyü kimi, "ürkmək" felinin mənası yalnız hərəkəti deyil, həm də emosional vəziyyəti əks etdirir. Ona görə də, bu felin mənasını daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək vacibdir.