Varlı-hallı sözü Azərbaycan dilində "varlı" sözünün sinonimi kimi işlənir, lakin daha geniş bir məna çalarına malikdir. Sadəcə maddi var-dövləti deyil, həm də sosial statusu, ictimai mövqeyi, nüfuzunu, həyat tərzinin yüksək səviyyəsini əks etdirir. Belə ki, "varlı" sözü əsasən maliyyə vəziyyətinin yaxşı olmasını ifadə edərkən, "varlı-hallı" sözü bu maliyyə imkanlarının yaradıb-formalaşdırdığı ümumi həyat tərzinə, rahatlığa, imtiyazlara, əhatə dairəsinə işarə edir. "Varlı-hallı" insan sadəcə pulu çox olan deyil, həm də bu pulun verdiyi imkanlardan, yüksək sosial statusdan və imtiyazlardan tam şəkildə faydalanan, yüksək həyat səviyyəsində yaşayan bir şəxsdir.
Etimoloji baxımdan, söz iki hissədən ibarətdir: "varlı" və "hallı". "Varlı" sözü, ərəb dilindən götürülmüş "mal" və ya "var" sözündən törəyərək, "mal-mülkü çox olan", "zəngin" mənasını verir. "Hallı" isə, "hal" sözündən törəyərək, "vəziyyətə, vəziyyətin yaxşı olmasına" işarə edir. Beləliklə, "varlı-hallı" sözü, maddi var-dövlətin mövcudluğunun və bununla əlaqədar olaraq yüksək sosial-iqtisadi vəziyyətin birgə ifadəsini təşkil edir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
– O, varlı-hallı bir ailədə böyümüşdü. (Burada ailənin həm maddi durumu, həm də sosial statusu vurğulanır.)
– Varlı-hallı insanlar həmişə cəmiyyətdə nüfuz sahibləri olurlar. (Burada var-dövlətin nüfuz və ictimai mövqe ilə əlaqəsi göstərilir.)
– O, öz varlı-hallı həyatı ilə ətrafındakıları heyrətləndirirdi. (Burada həyat tərzinin yüksək səviyyəsi ön plana çəkilir.)
– Bu varlı-hallı adam həmişə xeyriyyə işləri ilə məşğul olurdu. (Burada varlılığın sosial məsuliyyət hissi ilə əlaqəsi vurğulanır.)
Qeyd edək ki, "varlı-hallı" sözü ədəbi üslubda daha çox işlənir və danışıq dilində daha az rast gəlinir. "Varlı" sözünə nisbətən daha rəsmi və təntənəli bir tona malikdir.