Vərdələmə sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış, lakin izahlı lüğətlərdə kifayət qədər ətraflı izah olunmayan bir termindir. "Vərdənələmə" formasına bənzərliyi əsas götürərək, əsas mənasının "vərdə" (qarağat) ilə əlaqəli bir fəaliyyəti ifadə etdiyini düşünmək olar. Ancaq bu əlaqənin dəqiq təbiəti qeyri-müəyyəndir. "Vərdələmə"nin mənasını tam aydınlaşdırmaq üçün kontekstə ehtiyac var.
Əgər "vərdə"nin "qarağat" mənası nəzərdə tutulursa, "vərdələmə" aşağıdakı mənalardan birini ifadə edə bilər:
1. Qarağat yığmaq: Bu halda "vərdələmə" qarağatın kolundan toplanması, yığılması prosesini bildirir. Məsələn: "Payızda bağda qarağat yetişəndə hamı birlikdə getmişdi vərdələməyə."
2. Qarağatdan məhsul hazırlamaq: "Vərdələmə" həm də qarağatdan şirə, mürəbbə, kompot və s. kimi məhsulların hazırlanması prosesini ifadə edə bilər. Məsələn: "Ana bütün günü məşğul idi, vərdələməklə." Bu kontekstdə, söz daha geniş, qarağatın emalını əhatə edir.
3. Qarağat əkmək və becərmək: Daha az ehtimal olmasına baxmayaraq, "vərdələmə" qarağatın əkilməsi, becərilməsi və qulluq edilməsi prosesini də ifadə edə bilər. Məsələn: (bu cümlənin düzəldilməsi çətindir, çünki "vərdələmək" bu mənada təbii səslənmir, ancaq mümkünsüz deyil) "Babam uzun illərdir ki, bağında vərdələməklə məşğuldur." Bu halda, "vərdələmə"nin mənası genişlənir və qarağat yetişdirmənin bütün prosesini əhatə edir.
Lüğətlərdə "vərdələmə" sözünün olmaması onun regional leksik vahid olması ehtimalını artırır. Yəni, bu sözün istifadəsi coğrafi əraziyə görə dəyişə bilər və yalnız müəyyən bölgələrdə yayılmış ola bilər.
Sözün etimologiyası haqqında dəqiq bir fikir söyləmək çətindir, çünki əsasən "vərdə" kökünə əsaslanır və "ləmək" şəkilçisi ilə birləşir. "Ləmək" şəkilçisi isə bir işin yerinə yetirilməsini bildirir. Daha ətraflı araşdırma bu sözün dəqiq mənasının və istifadə dairəsinin aydınlaşdırılmasına kömək edə bilər.