VİRAN (fars. ویران - virān) sifət. Uçuq, dağılmış, xarab olmuş, məhv olmuş, yaşayış üçün yararsız hala düşmüş vəziyyəti bildirən söz. "Viran" sözü tamamilə dağılmış və ya uzun müddət tərk edilmiş yerlər, binalar və ya coğrafi ərazilər üçün istifadə edilir. Sadəcə, kiçik bir zədəni deyil, ciddi şəkildə dağılmış vəziyyəti əks etdirir. Məsələn, "viran ev" ifadəsi tam dağılmış, yaşayışa yararsız bir evi təsvir edir; sadəcə köhnəlmiş və ya təmirə ehtiyacı olan bir evi yox.
Sözün əhatə etdiyi məna spektrini daha genişləndirərək deyə bilərik ki, "viran" yalnız fiziki dağıntıları deyil, həmçinin sosial, iqtisadi və ya mənəvi tənəzzülü də ifadə edə bilər. Məsələn, "viran ölkə" deyərkən, yalnız fiziki dağıntıları deyil, həm də iqtisadi çöküşü, sosial qarışıqlığı və ümumi bir tənəzzülü nəzərdə tuta bilərik. Beləliklə, "viran" sözü bir çox kontekstdə istifadə oluna bilər və hər kontekstdə özünəməxsus bir məna kəsb edir.
Epitet kimi istifadə edildikdə, "viran" sözü daha çox poetik ifadələrə və bədii ədəbiyyata xasdır. Misal olaraq, "viran bağ" ifadəsi, sadəcə, bitkilərin qırılıb dağılmış bağını deyil, həmçinin həmin bağın keçmiş əzəmətini, indiki kədərli vəziyyətini, bir zamanlar canlı və gözəl olan bağın indiki viranə halını və həmin vəziyyətdən doğan bir kədəri ifadə edir. Bu mənada, "viran" sözü yalnız fiziki dağıntını deyil, həmçinin ruhsal bir boşluğu, tərk edilmişliyi və ümidsizlik hissini də əks etdirir.
Qısaca olaraq, "viran" sözü fars mənşəli olub, tamamilə dağılmış, xarab olmuş, məhv olmuş vəziyyəti ifadə edir. Lakin yalnız fiziki dağıntıları deyil, həmçinin sosial, iqtisadi və mənəvi tənəzzülü də ifadə edə bilər. Poetik ifadələrdə istifadə olunduqda, dağıntı ilə yanaşı, kədər, tərk edilmişlik və ümidsizlik kimi hissləri də əks etdirir.