Vulkan (latınca Vulcanus - Roma mifologiyasında od və dəmirçilik tanrısının adı) Yer kürəsinin daxili hissəsindən ərimiş qayaların (maqm) Yer səthinə püskürməsi nəticəsində əmələ gələn konusvari, təpəsində krater olan dağdır. Vulkan püskürməsi zamanı ərimiş qayalar (lava), vulkanik kül, qazlar və buxarlar Yer səthinə atılır. Vulkanların fəaliyyətinə görə aktiv, sönmüş və yatmış (potensial aktiv) olmaqla üç əsas tipi vardır. Aktiv vulkanlar mütəmadi olaraq və ya vaxtaşırı olaraq püskürürlər. Sönmüş vulkanların gələcəkdə püskürmə ehtimalı çox azdır, yatmış vulkanlar isə gələcəkdə yenidən aktivləşə bilər.
Vulkanların əmələ gəlməsi Yer qabığındakı tektonik lövhələrin hərəkəti ilə sıx bağlıdır. Lövhələrin toqquşması və ya bir-birindən ayrılması nəticəsində yaranan çatlar vasitəsilə maqma Yer səthinə qalxır və vulkan əmələ gətirir. Vulkan püskürmələri güclü təbii fəlakətlərə səbəb ola bilər, məsələn, zəlzələ, sel, kül və qazların yayılması nəticəsində geniş ərazilərin məhv olması. Bu hadisələr həm də iqlim dəyişikliyinə təsir göstərə bilir.
Palçıq vulkanı adlanan xüsusi bir vulkan növü də mövcuddur. Palçıq vulkanları maqmanın püskürməsi ilə deyil, yeraltı palçıq və qazların təzyiq altında Yer səthinə çıxması ilə əmələ gəlir. Onlar adətən kiçik ölçülü olur və püskürmələri daha az güclüdür. Lakin, palçıq vulkanlarının püskürməsi də ətraf mühitə təsir göstərə bilər.
Sönmüş vulkan termini, uzun müddətdir fəaliyyət göstərməyən və gələcəkdə püskürmə ehtimalı çox az olan vulkanlar üçün istifadə olunur. Lakin "sönmüş" termini mütləq deyildir, çünki bəzi vulkanlar uzun müddət sükutdan sonra yenidən aktivləşə bilər.
Vulkan termini həmçinin metaforik mənada da istifadə oluna bilər. Məsələn, "qəzəb vulkanı" ifadəsi şiddətli, idarəolunmaz qəzəbi ifadə etmək üçün işlədilir.