Vurğulu sifəti, əsasən dilçilik sahəsində işlənən bir termindir və üzərində vurğu işarəsi olan söz hissəsini (adətən hərf və ya heca) ifadə edir. Daha dəqiq desək, vurğulu söz hissəsi, sözün tələffüzündə digər hissələrinə nisbətən daha güclü və aydın şəkildə səsləndirilən hissədir. Bu vurğu, həm səs intensivliyində, həm də uzunluğunda özünü göstərə bilər.
Vurğunun yeri sözün mənasını dəyişə bilər. Məsələn, "ata" və "at-a" sözlərində vurğunun fərqli yerlərdə olması, tamamilə fərqli mənalar ifadə etməsinə səbəb olur: birincisi isim, ikincisi isə ismin hal formasını göstərir. Ona görə də, vurğunun düzgün yerə qoyulması sözün mənasının dəqiq çatdırılması üçün çox vacibdir.
Dilçiliyə aid mənbələrdə "vurğulu hərf" ifadəsi, sözün tərkibindəki digər hərflərə nisbətən daha güclü tələffüz edilən hərfi bildirir. Bu hərf, sözün ümumi tələffüzünə xüsusi bir rəng qatır və mənasının aydınlaşdırılmasına kömək edir. Vurğulu hərfin yazıda vurğu işarəsi ilə göstərilməsi, həmçinin ədəbiyyatda, şifahi nitqdə və xüsusilə də dilçilik tədqiqatlarında vacib rol oynayır.
Nümunələr:
- Vurğulu heca: "Bağça" sözündə "Ba" hecası vurğuludur.
- Vurğulu sait: "Alma" sözündə "A" sait vurğuludur.
- Vurğulu samit: Bəzi hallarda, samitlər də vurğu daşıya bilər, ancaq bu hadisə daha az rast gəlinir və tələffüzün incəliklərinə bağlıdır.
Qeyd edək ki, vurğunun yeri, həm dilin strukturuna, həm də sözün mənasına və kontekstə bağlı olaraq dəyişə bilər. Ona görə də, vurğunun tədqiqi dilçilik elminin əsas sahələrindən biridir.