Bozdamac
Mənası: Sac üstündə bişirilən, adətən nazik və dairəvi formalı çörək növü. Adətən, xəmirə əlavə olunan maddələrə görə rəngi açıq boz rəngdə olur.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam dəqiqliklə müəyyən edilməsə də, “boz” və “damac” kimi iki hissədən ibarət olması ehtimal olunur. “Boz” rəng bildirən söz olub, çörəyin rənginə işarə edir. “Damac” sözünün isə mənşəyi tam aydın deyil. Bəzi tədqiqatçılar bu sözü qədim türkcə “damac” (dəyirmi, düzəlməmiş) sözü ilə əlaqələndirirlər. Başqa bir ehtimala görə, "damac" sözü qədim fars dilindəki oxşar mənalı sözlərdən götürülmüşdür. Sözün sonluğundakı "-mac" isə məişət əşyalarının, xüsusilə də yeməklərin adlarında tez-tez rast gəlinən bir şəkilçidir. Bozdamacın hazırlanması və bişirilmə üsulu əsasən Azərbaycanın müxtəlif regionlarında fərqli olsa da, ümumiyyətlə, sacda bişirilməsi ilə səciyyələnir.
Dialekt variantları: Bozdamac sözünün Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindəki dialekt və şivələrdə tələffüzündə bəzi fərqlər müşahidə olunur. Məsələn, Bakı və İsmayıllı bölgələrində “bozdamac”, Şamxor rayonunda isə “bozzamas” kimi tələffüz olunur. Bu variasiyalar sözün fonetik inkişafını və regional leksik xüsusiyyətlərini əks etdirir.
Tarixi: Bozdamacın tarixi əsrlərə gedib çıxır və Azərbaycan mətbəxinin ənənəvi çörək növlərindən biri hesab olunur. Sadə hazırlanması və qida dəyəri sayəsində əhalinin geniş təbəqələri tərəfindən istifadə olunmuşdur. Hərçənd yazılı mənbələrdə onun haqqında ətraflı məlumat azdır, lakin folklor ədəbiyyatında, xalq nağıllarında və atalar sözlərində dolayısı ilə bozdamacın və ya oxşar sac çörəklərinin adı çəkilir.