Cılbır
Mənası: Qərbi Azərbaycanın Amasya şivəsində istifadə olunan "cılbır" sözü əsasən iki mənada işlənir: 1) Göyərti (adətən göy ətir və ya digər oxşar göyərtilər) və yarma (buğda, arpa və ya başqa dənli bitkilərin yarma halında olanı) qarışığından hazırlanan bir növ xörək; 2) (nadir hallarda) qarışıq, qarışıq halda olan şeylər mənasında da işlədilə bilər. Birinci mənada, yəni xörək adı olaraq daha çox yayılmışdır. Xörəyin hazırlanma üsulu regiondan regiona fərqlənə bilər, lakin əsas tərkib hissələri göyərti və yarmadır.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam aydın deyil. Ancaq Qərbi Azərbaycanın Amasya şivəsinə məxsus bir söz olması onun türk dilləri ailəsinə aid olduğunu göstərir. "Cılbır" sözünün kökündə "qarımaq", "qarışdırmaq" fiilləri ilə bağlı bir əlaqənin olması ehtimal edilir. Çünki xörəyin hazırlanma prosesi göyərti və yarmanın qarışdırılmasını tələb edir. Daha dəqiq bir etimoloji araşdırma üçün əlavə dialektal materialların təhlili zəruridir. Bu sözün yazılı mənbələrdə rast gəlinmə tezliyi az olduğundan, onun tarixi mənbələr əsasında izlənməsi çətindir. Ancaq şifahi ənənədə yaşayaraq bu günə qədər gəlib çatması onu qədim sözlər sırasına aid edir.
Regional Xüsusiyyətlər: Cılbır əsasən Qərbi Azərbaycanın Amasya bölgəsinə məxsus bir yeməkdir. Hazırlanma üsulu və tərkibindəki əlavə maddələr regiondan asılı olaraq dəyişiklik göstərə bilər. Bu xörəyin hazırlanması ilə bağlı resepti və onun qədim ənənələrə söykəndiyini göstərən yazılı məlumatların olmaması onun daha geniş tədqiqatlara ehtiyac olduğunu göstərir.
Misal: Leyla xala cılbır bişirir.