Əvəlikli Aş
Mənası: Əvəlikli aş, əsas tərkib hissəsi olaraq əvəlikdən (əsasən, xiyar turşusunun içərisindəki mayalanmış xiyar suyu və qalıqları) istifadə edilən, əriştə və ya yarma ilə zənginləşdirilmiş bir növ aşıdır. Əvəlik xırda-xırda doğranaraq suya qoyulur, sonra yağda qızardılmış soğanaq və əriştə/yarma əlavə olunur və bir müddət qaynadıldıqdan sonra əvəlik qarışdırılır. Bu, sadə, lakin dadlı və qidalı bir yeməkdir.
Mənbəyi: Əvəlikli aşın mənşəyi Azərbaycanın kənd mətbəxinə bağlıdır. Əvəlik, xiyar turşusunun hazırlanması zamanı əldə edilən və adətən atılan hissədən hazırlanır. Qida məhsullarına qənaət düşüncəsi ilə bu hissənin aşın hazırlanmasında istifadəsi əvvəlcə ehtimal ki, zərurətən yaranmış, sonralar isə özünəməxsus dadı ilə mətbəxdə öz yerini tutmuşdur. Müəyyən bir regiona aid olmasına dair dəqiq məlumat yoxdur, ancaq əsasən kənd yerlərində və əvəlik istehsalının daha çox olduğu bölgələrdə geniş yayılmışdır. Tarixi mənbələrdə bu aş haqqında ayrıca bir qeyd yoxdur, amma sadəliyindən və əlçatan tərkib hissələrindən istifadə olunması onun uzun müddətdir mövcud olduğunu göstərir.
Region: Əvəlikli aşın hazırlanması üsulu müxtəlif regionlarda bir qədər fərqlənə bilər; məsələn, bəzi yerlərdə əriştə əvəzinə düyü də istifadə edilə bilər. Ancaq əsas tərkib hissəsi - əvəlik - dəyişməz qalır.