Kıyma
Mənası: Ət ətçəkən maşınından keçirilib xırda doğranmış formada olan ət. Eyni zamanda, ətin xırda doğranmış vəziyyəti ümumiyyətlə ifadə edə bilər. Tarixi mənbələrdə isə daha geniş mənada, xırda doğranmış maddəni, xüsusilə də bir əriştə növünü bildirən məna daşıya bilər.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam aydın olmasa da, “kıyma” sözünün müasir Azərbaycan dilində işlənən “qiyma” (xırda, kiçik) sözünün fonetik bir variantı olduğu ehtimal olunur. Bu əlaqənin daha dəqiq təsdiqini tapmaq üçün əlavə filoloji tədqiqatlar aparılmalıdır. Məsələn, Mahmud Kaşğarinin “Divanü Lüğat-it-Türk” əsərində “kıyma ügrə = bir əriştə növü” ifadəsi keçir. Bu, sözün qədim türk dillərində də mövcud olduğunu və müxtəlif mənalarda işləndiyini göstərir. "Kıyma"nın müasir mənası - ətə aid istifadəsi isə daha sonrakı dövrlərdə, ətçəkən maşınının yayılması ilə əlaqədar inkişaf edib.
Regional Xüsusiyyətlər: "Kıyma" sözü ümumtürk dillərində yayılmış bir sözdür və Azərbaycan dilinin bütün regionlarında eyni mənada işlənir. Lakin, "kıyma ügrə" kimi tarixi nümunələrdəki mənasının regional fərqləri ola bilər, çünki müəyyən bir əriştə növü müxtəlif regionlarda fərqli adlar altında bilinə bilər.
Tarixi İzah: Kaşğari əsərindəki “kıyma ügrə” ifadəsi sözün tarixini qədim türk dillərinə qədər aparır. Sözün müasir mənası isə texnoloji inkişafla, daha doğrusu, ətçəkən maşınının istifadəsinə uyğun olaraq formalaşıb. Bu, sözün semantik inkişafının əyani nümunəsidir.