Köşkörəməz
Mənası: Mürəkkəb quruluşa malik, əsasən Azərbaycanın qərb bölgələrində hazırlanan və xüsusi dadı ilə seçilən bir xörək növü. Adının özü də hazırlanma prosesinin mürəkkəbliyini və uzunmüddətliyini əks etdirir - "köşkörəməz", yəni asanlıqla hazırlanmayan, əziyyət tələb edən məna daşıyır. Əsasən yay aylarında hazırlanır.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam olaraq müəyyən edilməsə də, "köşk" və "örəməz" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəldiyi ehtimal olunur. "Köşk" sözü fars mənşəli olub, əzəmətli, dəbdəbəli məkanları ifadə edir. Bu, yəqin ki, xörəyin zəngin tərkibi və hazırlanma prosesinin uzunluğuna işarədir. "Örəməz" isə "hazırlanması çətin olan", "asanlıqla hazırlanmayan" mənasını verir. Beləliklə, "Köşkörəməz" adı, xörəyin həm zənginliyinə, həm də hazırlanmasının çətinliyinə işarə edir. Hazırlanması üçün xüsusi bacarıq və zaman tələb olunduğu üçün ənənəvi olaraq qadınlar tərəfindən hazırlanırdı və nəsillər boyu qərb bölgələrində əsasən ailə reseptləri kimi qorunub saxlanılırdı.
Regional Yayılması və Tarixçəsi: Köşkörəməz əsasən Azərbaycanın qərb bölgələrində, xüsusilə də Naxçıvan, Qazax və Göyçay ərazilərində geniş yayılmışdır. Hazırlanma üsulunda regional fərqlər olsa da, əsas tərkib hissələri və hazırlanma prinsipləri oxşardır. Bu xörəyin uzun tarixi olduğunu və nəsillər boyu ailədən ailəyə ötürülən reseptlər əsasında hazırlandığını qeyd etmək lazımdır. Ənənəvi olaraq bayramlar və xüsusi mərasimlərdə hazırlanaraq süfrənin bəzəyi olub.