Səməni
Mənası: Səməni, Novruz bayramının ənənəvi süfrəsinin ayrılmaz tərkib hissəsi olan, buğdadan hazırlanan bir növ şirniyyatdır. Cücərdirilmiş buğdanın şirin və xoş ətirli bir qarışıq kimi hazırlanması ilə fərqlənir. Səmənin hazırlanması prosesi, özündə yazın gəlişini, təbiətin oyanışını və yeni həyatın başlanğıcını simvolizə edir.
Mənbəyi: Səməni sözünün etimologiyası tam olaraq aydınlaşdırılmamışdır. Bəzi fikirlərə görə, sözün kökü farsca "səmən" (سمن) sözündəndir ki, bu da "arpa unu", "çovdar unu" mənalarını verir. Digər tədqiqatçılar isə sözün türkcə köklərə malik olduğunu və "səməni" sözünün "səmən" (səpinti, səpələnmiş taxıl) sözündən törədiyini ehtimal edirlər. Güney Azərbaycan örnəklərində bu xörək növü ilə bağlı əlavə məlumatlar mövcuddur. "Yazda yazlıq buğdasını o qədər cücərdərlər ki..." kimi ifadələr səmənin hazırlanma üsuluna işarə edir. Sözün mənasının və etimologiyasının daha dəqiq müəyyənləşdirilməsi üçün əlavə araşdırmalar tələb olunur.
Regional Xüsusiyyətlər: Səməni əsasən Azərbaycan, İran, Türkiyə və Orta Asiya kimi bölgələrdə Novruz bayramı ilə bağlı hazırlanan ənənəvi bir yeməkdir. Hazırlanma üsulu və tərkibi regiondan regiona müəyyən fərqlər göstərə bilər. Məsələn, bəzi bölgələrdə səməniyə əlavə olaraq müxtəlif ədviyyatlar və şəkər növləri istifadə olunur.
Tarixi: Səməni, əsrlər boyu davam edən ənənəvi bir yemək olaraq, Novruz bayramının tarixi ilə sıx bağlıdır. Yazın gəlişi və təbiətin yenidən canlanması ilə əlaqələndirilir və bayram süfrəsinin bərəkət və bolluğunu simvolizə edir.