Süd
Mənası: İnək, qoyun, keçi, camış (dəvə, at, eşşək və s. kimi digər heyvanlar da daxil olmaqla) kimi məməlilərin süd vəzilərindən ifraz olunan qida məhsuludur. Azərbaycan mətbəxinin əsas tərkib hissələrindən biri olub, müxtəlif yeməklərin, içkilərin və desertlərin hazırlanmasında geniş istifadə olunur. Qatıq, kəsmik, pendir, ayran kimi məhsulların əsas xammalını təşkil edir. Südün tərkibində olan zülallar, yağlar, kalsium, vitaminlər və digər qida maddələri onu insan orqanizmi üçün olduqca faydalı edir. Süd, həm təzə halda, həm də müxtəlif emal üsullarından sonra istehlak olunur.
Mənbəyi: "Süd" sözü türk dillərinə qədim türk dillərindən keçmişdir. Proto-türk kökünün dəqiq müəyyən edilməsi çətin olsa da, "süd" sözünün kökü qədim türk dillərindəki süd məhsullarını ifadə edən sözlərlə əlaqəli olduğu düşünülür. Azərbaycan dilindəki istifadəsi əsrlər boyu davam edən tarixə malikdir və xalq mədəniyyətinin və qida ənənələrinin ayrılmaz hissəsidir. Sözün fonetik forması və mənası əsrlər boyu sabit qalaraq, bu gün də eyni mənada istifadə olunur.
Regional Xüsusiyyətlər: Azərbaycanın müxtəlif regionlarında südün alınma və emal üsullarında regional fərqlər müşahidə olunur. Məsələn, dağlıq rayonlarda əsasən qoyun və keçi südü, düzənliklərdə isə inək südü daha çox istifadə olunur. Bu, regional mətbəx ənənələrində də öz əksini tapır. Hər bir regionda süd məhsullarının özünəməxsus növləri və hazırlanma üsulları mövcuddur.