Tuluq Ayranı
Mənası: Ayran növlərindən biri olub, adını hazırlanma üsulunda istifadə olunan tuluqdan götürmüşdür. Qatıqdan yağ və ayranın ayrılması prosesində tuluqdan istifadə edilməsi nəticəsində əldə edilən ayran növüdür. Tuluq ayranı, adi çalxalanmış ayrandan fərqli olaraq, daha yağsız və ya az yağlı olur, çünki yağ tuluqda toplanır.
Mənbəyi: "Tuluq" sözü türk dillərindən gəlir və dəridən hazırlanmış, maye saxlamaq üçün istifadə edilən qab deməkdir. Azərbaycan kənd təsərrüfatında əsrlər boyu qatıqdan yağ və ayran almaq üçün geniş istifadə olunmuşdur. Tuluqdan istifadə edilərək hazırlanan ayranın "Tuluq Ayranı" adlandırılması, hazırlanma üsuluna istinad edən bir adlandırmadır. Bu adlandırma, Azərbaycanın kənd ərazilərində, xüsusilə də qoyunçuluq və maldarlığın inkişaf etdiyi bölgələrdə daha çox işlənilir. Tuluq ayranının hazırlanma üsulu, nəsildən-nəslə ötürülən ənənəvi bir üsuldur və Azərbaycan mətbəxinin ayrılmaz bir hissəsini təşkil edir.
Regional Xüsusiyyətlər: Tuluq ayranının hazırlanması üsulu, regiondan regiona bəzi fərqlərlə də olsa, əsasən eyni qalır. Lakin, istifadə olunan qatıq növü (qoyun, inək, keçi südündən) və tuluğun ölçüsü kimi amillər regional fərqlər yarada bilər. Belə ki, dağlıq ərazilərdə daha kiçik tuluqlardan, düzənliklərdə isə daha böyük tuluqlardan istifadə edilə bilər.