izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ensiklopedizm (fr. encyclopédisme) termini geniş və hərtərəfli bilikləri əhatə edən, sistemli və tənqidi düşüncəyə söykənən bir fəlsəfi və mədəni hərəkata işarə edir. Sadəcə "geniş məlumat" və ya "hərtərəfli təhsil" kimi qısaca izah edilməkdən daha çox, ensiklopedizm 18-ci əsrdə Avropada, xüsusilə Fransada ortaya çıxan və dünyanın bütün sahələrini - elm, fəlsəfə, din, siyasət, incəsənət və s. - anlamağa və tənqidi şəkildə araşdırmağa çalışan mürəkkəb bir ideoloji axındır.

Ensiklopedizm həm də "Ensiklopediya" kimi böyük, hərtərəfli məlumat mənbələrinin yaradılmasına və yayılmasına yönəlmiş bir çalışmanı ifadə edir. Bu hərəkatın əsas hədəfi biliyin demokratikləşdirilməsi, bütün insanlar üçün əlçatan olması və bu vasitə ilə cəmiyyətin inkişafına töhfə vermək idi. Ensiklopediya yazarları yalnız müəyyən sahələrə deyil, biliyin bütün sahələrinə baxış bucağı ilə yanaşaraq, mövzuları sistemli və əlaqəli şəkildə təqdim etməyə çalışırdılar.

Ensiklopedizm Aydınlanma dövrünün əsas xüsusiyyətlərindən biri olaraq, əqliyyətçiliyə, səbəbə, tərəqqiyə və insan hüquqlarına inanmaqla yanaşı, köhnə ənənələri, avtoritar rejimləri və qərəzli düşüncə tərzinə qarşı mübarizə aparırdı. "Ensiklopediya"nın yazılmasında iştirak edən mütəfəkkirlər (məsələn, Didro və D'Alembert) bu hərəkatın öncülləri hesab olunur və onların əsərləri insanların dünyaya baxışını dəyişdirməkdə mühüm rol oynayıb.

Beləliklə, ensiklopedizm sadəcə geniş məlumat və ya təhsil deyil, biliyin sistemli, tənqidi və demokratik şəkildə əldə edilməsi, yayılması və istifadəsinə yönəlmiş bir fəlsəfi və mədəni hərəkatdır. Bu hərəkat tarix boyu biliyin inkişafına və cəmiyyətin tərəqqisinə mühüm təsir göstərmişdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz