Eşşəkbiyanı (lat. Xanthium) – bəzən xoşagəlməz bir qoxuya malik olan, yaz mövsümünün sonlarına doğru və yayda boy atan, bir və ya çoxillik alaq otu növüdür. Adından da göründüyü kimi, bu bitki eşşəklər tərəfindən xüsusilə sevilmir, çünki tikanlı toxumları onların dərisinə yapışır və narahatlıq yaradır. Digər tərəfdən, bəzi növlərinin kökləri və toxumları xalq təbabətində müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunmuşdur, lakin bu təbabətin elmi əsası yoxdur və hər hansı bir xəstəliyin müalicəsi üçün əvvəlcədən həkim məsləhəti vacibdir.
Eşşəkbiyanının əsas xüsusiyyəti sürətli yayılması və torpağı əhatə etmə qabiliyyətidir. Bu bitki toxumları vasitəsi ilə asanlıqla çoxalır, həmçinin güclü kök sisteminə malikdir. Bu səbəbdən də əkin sahələri və bağçalar üçün ciddi bir zərərverici hesab olunur. Eşşəkbiyanını mübarizə tədbirləri, əsasən, mexaniki və kimyəvi üsullarla aparılır, lakin bu bitkinin davamlılığı mübarizəni çətinləşdirir.
Bitkinin görünüşü də diqqət çəkicidir. Çoxlu tikanları olan, qəhvəyi və ya yaşılımtıl rəngdə toxumları ilə tanınır. Bu toxumlar suda üzür və beləliklə də su axınları ilə geniş əraziyə yayılırlar. Eşşəkbiyanının yarpaqları oval və ya uzunsov, kənarları dişli olur. Bitkinin boyu növündən asılı olaraq dəyişə bilsə də, adətən bir neçə on santimetr hündürlükdə olur.
Yekun olaraq, eşşəkbiyanı sadəcə "pis qoxulu alaq otu" olmaqdan daha çoxdur. O, özünəməxsus yayılma mexanizmi, davamlılığı və bəzi ənənəvi istifadə formaları ilə maraqlı bir bitkidir. Ancaq bağbanlar üçün o, əsasən, məhsuldarlığı azaldan və əziyyətverici bir rəqib kimi qalır.