Əbir (ər. ənbər) – klassik Azərbaycan ədəbiyyatında istifadə olunan bir sözdür və ənbər sözünün sinonimi kimi qəbul edilir. Ənbər, dənizdə yaşayan kaşalot balinasının bağırsağında əmələ gələn qatı, mumlu və xoş ətirli bir maddədir. Qədim zamanlardan bəri nadir, qiymətli və ətirli maddə kimi tanınmış, müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilmişdir.
Füzuli’nin misrasında “hava əbir tökdü” deyəndə, şairin məqsədi, havanın ətirli və xoş qoxulu olduğunu, sanki ənbər kimi dəyərli bir maddənin havaya yayıldığını ifadə etməkdir. Bu, həm təbiətin gözəlliyini, həm də xoş ətrin insan ruhu üzərindəki təsirini vurğulayır. Misradakı "qübari-mişk çökdü" ifadəsi ilə birlikdə, şair səhrada ətirli bir atmosferin hökm sürdüyünü, təbiətin ətirli bir qoxu ilə dolduğunu göz önünə gətirir. "Qübari-mişk" miskin qatı tozunu ifadə edir ki, bu da ənbərin ətirli təsirini daha da gücləndirir.
Ənbər, yalnız ətri ilə deyil, həm də müalicəvi xüsusiyyətləri ilə məşhur idi. Qədim əczaçılıqda müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunmuş, həmçinin ətir və kosmetik məhsulların istehsalında əsas komponent kimi rol oynamışdır. Ənbərin qiymətinin yüksək olması, nadirliyi ilə yanaşı, onun məhdud miqdarda istehsalı və zəhmətkeş əldə edilməsi ilə də bağlıdır. Bu da onu daha da dəyərli və arzuolunan edirdi.
Beləliklə, "əbir" sözü sadəcə bir ətir adı deyil, həm də zəngin mədəni və tarixi kontekstlərə malik, nadir və qiymətli bir maddənin təcəssümüdür. Onun istifadəsi, klassik ədəbiyyatımızda təbiətin gözəlliyini və əzəmətinin ifadəsində, həmçinin dəyərli və nadir şeylərin metaforik təsvirində geniş yer tutur.