izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Əhliləşdirmək felinin kökü olan "əhli" sözü "ev heyvanı", "əhliləşmiş" mənasını verir. Beləliklə, əhliləşdirmək, vəhşi təbiətdə yaşayan bir heyvanı insan nəzarəti altına alaraq, onu ev şəraitinə uyğunlaşdırmaq, insanlarla qarşılıqlı əlaqə qura biləcək hala gətirmək prosesidir. Bu proses uzunmüddətli və nəsildən-nəsilə ötürülən genetik dəyişikliklər, eləcə də həmin heyvanların öyrədilməsini əhatə edir.

Əhliləşdirmə prosesi sadəcə heyvanın insanlara alışmasına deyil, eyni zamanda onun davranışının, fiziki xüsusiyyətlərinin və hətta genetik quruluşunun dəyişməsinə səbəb olur. Məsələn, əhliləşdirilmiş itlər vəhşi əcdadlarından tamamilə fərqlənən xüsusiyyətlərə malikdirlər: daha itaətkar, daha dostcanlı və insanlarla daha yaxşı ünsiyyət qura bilirlər. Bu dəyişikliklər təkcə təlim nəticəsində deyil, həm də seleksiya yolu ilə nəsillər boyu seçmə vasitəsilə əldə edilir.

Tarix boyu insanlar müxtəlif heyvan növlərini əhliləşdirmişlər: itlər, atlar, qoyunlar, keçi, inəklər və s. Bu heyvanlar insanlara kənd təsərrüfatında, daşıma işlərində, ovçuluqda, qoruyucu kimi və hətta yoldaş kimi xidmət etmişlər. Əhliləşdirmə insan sivilizasiyasının inkişafında çox mühüm rol oynamış, insanların məskunlaşmasına, kənd təsərrüfatının inkişafına və həyat tərzlərinin dəyişməsinə təsir göstərmişdir. Bu gün biz ətrafımızda gördüyümüz bir çox ev heyvanları məhz əhliləşdirmə nəticəsində insanla yanaşı yaşamağa uyğunlaşmışdır.

Əhliləşdirmənin təsiri yalnız heyvanlar üzərində deyil, eyni zamanda insanlar üzərində də özünü göstərir. Heyvanlarla qarşılıqlı əlaqə, onlara qayğı göstərmək və onlardan faydalanmaq insanlarda məsuliyyət hissi, həssaslıq və empatiyanın inkişafına kömək edir. Bu prosesin bioloji, sosial və mədəni aspektləri hələ də elm adamlarının araşdırma mövzusudur və qarşımızda daha bir çox kəşf edilməmiş sirrlər dayanır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz