Əvəzlik sözü Azərbaycan dilində geniş məna kəsb edən bir leksik vahiddir. Əsasən iki əsas istiqamətdə istifadə olunur: birincisi, konkret bir şeyin və ya anlayışın əvəzinə istifadə olunan bir şey kimi; ikincisi isə dilçilik baxımından, müstəqil olaraq məna kəsb etməyən, ancaq isim, sifət və ya say kimi digər sözləri əvəz edən bir söz sinfi kimi.
Birinci mənada, əvəzlik “əvəz olaraq verilən şey, qarşılıq” mənasını verir. Məsələn, bir əşyanın zədələnməsi zamanı onun əvəzinə verilən yeni bir əşya “əvəzlik” adlana bilər. Bu mənada, “əvəzlik” həm maddi, həm də mənəvi şeylər üçün istifadə oluna bilər. Məsələn, itirilmiş bir pulun əvəzinin ödənilməsi və ya bir dostun köməyinin əvəzinə minnətdarlıq bildirilməsi “əvəzlik” konsepsiyasına daxildir. Bu, sadəcə bərabər dəyərli bir şeylə əvəzlənmə deyil, həm də funksiyanın və ya mənanın qorunmasını əhatə edir.
İkinci mənada isə əvəzlik, dilçiliyin qrammatikasında mühüm yer tutur. O, isim, sifət və saylardan fərqli olaraq, öz-özlüyündə müəyyən bir şeyi, keyfiyyəti və ya miqdarı ifadə etmir. Əvəzliklər, adətən, söhbət mövzusunda əvvəllər adı çəkilmiş isim, sifət və ya sayları təkrarlamamaq üçün, onların yerini tutmaq üçün istifadə olunur. Bu, nitqi daha səmərəli və təbii edir. Məsələn, “Ali qələmi aldı. O, qələmlə yazdı.” cümləsindəki “O” əvəzliyi “Ali” ismini əvəz edir və cümlənin təkrarlardan azad olmasına kömək edir. Müxtəlif növ əvəzliklər (şəxs əvəzliyi, ismi əvəzlik, söyləyən əvəzliyi, qayıdış əvəzliyi və s.) dil quruluşunun incəliklərini göstərir.
Beləliklə, “əvəzlik” sözünün həm konkret, həm də abstrakt mənaları var. Bir tərəfdən fiziki və ya mənəvi bir şeyin əvəzini bildirir, digər tərəfdən isə dilin zənginliyini və quruluşunu əks etdirən bir qrammatik kateqoriyadır. Bu ikili məna onun dilin müxtəlif səviyyələrindəki rolunu vurğulayır.